Joods Historisch Museum biedt meer ruimte aan fotografie

Het Joods Historisch Museum in Amsterdam opent op 20 juli een deel van het gebouw dat als eerste is vernieuwd, de Nieuwe Synagoge. Het gaat om een entreegebied, de museumshop en een grote ruimte voor tijdelijke tentoonstellingen. Fototentoonstellingen op deze plek krijgen zo meer ruimte dan voorheen. De gehele vernieuwing van het museum wordt op 9 november met een opening gevierd.
Van 21 juli tot en met 8 oktober 2006 is in het Joods Historisch Museum een tentoonstelling te zien met het werk van de Noorse fotojournalist Jonas Bendiksen (1977). De circa 100 foto’s in Satellieten geven een fascinerend en soms aangrijpend beeld van het leven in afgelegen en vaak onbekende gebieden in de voormalige Sovjet-Unie. Daarnaast toont het JHM foto’s die Bendiksen maakte van Israëli’s en Palestijnen in de Gazastrook, voordat Israël zich daar terugtrok. Het is Bendiksens eerste solotentoonstelling in een museum.

Jonas Bendiksen (kandidaat-lid van het beroemde fotoagentschap Magnum) reisde gedurende vijf jaar door de randgebieden van de vroegere Sovjet-Unie. Hij is gefascineerd door deze satellietstaten die sinds de ineenstorting van de Sovjet-Unie zijn achtergebleven als wezen, ver van hun overheersers in Moskou. Bendiksens foto’s laten geïsoleerde gemeenschappen zien, die proberen invulling te geven aan hun onafhankelijkheid. Op gevoelige maar niet sentimentele wijze heeft de jonge fotograaf het dagelijkse leven vastgelegd van mensen die zoeken naar hun bestaansrecht en identiteit.

Bendiksen fotografeerde onder andere de inwoners van de Ferghana Vallei. Moslims worden hier onderdrukt en zijn genoodzaakt hun geloof in het geheim te belijden. In de joodse autonome regio Birobidzjan (ooit door Stalin opgericht) zag de fotograaf vele joden die wegtrokken naar Israël vanwege armoede en antisemitisme. Opvallend is de fotoreeks van een gebied in Kazachstan, waar restanten van ruimtevaartuigen terechtkomen. Een foto toont dode koeien in een weiland. Ze zijn gestorven als gevolg van ernstige milieuverontreiniging. Op een andere foto fladderen duizenden vlinders rondom een wrakstuk van een raket die wordt ontmanteld.

Behalve van deze regio’s bevat de expositie in het JHM foto’s die Bendiksen maakte in de Gazastrook. Tot 2005 deelden enkele duizenden joodse kolonisten de smalle kustlijn met ruim een miljoen Palestijnen, maar hun realiteiten liepen zeer uiteen. Kleurenfoto’s van de Israëli’s en zwart-wit beelden van de Palestijnen geven een onthutsende beeldvergelijking weer.

Werk van Jonas Bendiksen verschijnt regelmatig in onder andere National Geographic, Newsweek en Vanity Fair. Hij ontving verschillende prijzen, zoals de Infinity Award van The International Centre of Photography in New York en de eerste prijs van de Pictures Of the Year International Award Magazine. In 2001 nam Bendiksen deel aan de World Press Photo Masterclass in Rotterdam.

Satellieten is samengesteld door Jonas Bendiksen en het Joods Historisch Museum.
Uitgeverij Mets en Schilt geeft een gelijknamige publicatie uit (à 39,90 euro).

www.jhm.nl