Ik heb een uur in A Possible Life zitten bladeren, heen en weer. Af en toe woorden lezend die in de buurt van foto’s staan, maar horen ze ook bij die foto’s? Je weet het niet. Het boek heet niet voor niets A Possible Life. Er is materiaal van verschillende personages door elkaar gesneden, staat in het nawoord. Maar de hoofdpersoon is Gualbert uit Niger, dat is zeker. Gualbert is de man wiens ogen steeds zijn weggekrast, om hem onherkenbaar te maken voor de instanties die hem uit willen zetten. Maar er is ook een man met weggekraste ogen die andere jukbenen dan Gaulbert lijkt te hebben. Je ziet er soms een stukje van, onder de krassen vandaan. Of is het een kwestie van lichtval? Er is veel te zien in dit boek, maar van dat veel zie je weinig.
Er staan briefjes in, handgeschreven, kinderhandschrift op schoolschrift-papier. In het Frans; is wel even ontcijferen. En staan foto’s in die dwars staan, moet je het boek 90 graden voor draaien. Er zijn teksten die ondersteboven staan, moet je het boek 180 graden voor draaien. Dan hebben we het nog niet gehad over de pagina’s die opengesneden moeten worden. En dat de rug zo krap gebonden is dat je de hele tijd het gevoel hebt dat er iets in de rug zit dat je niet te zien krijgt. Een doolhof dit boek. Als het doolhof waarin illegalen belanden nadat ze have en goed verlaten hebben om voor de achterblijvers geld te verdienen in verre landen.
Grote foto van een hand met daarin een mobieltje met een tekstbericht. Als je de foto een kwartslag draait, kun je lezen:
‘Bjr chérie tu espere envoyer combien?’
‘Goedendag schatje hoeveel geld ga je sturen?’
Zo begint de dag voor een illegaal, aan de andere kant van de wereld vraagt zijn vrouw om geld.
Twee pagina’s verder een formulier. Het staat rechtop. We hoeven niet te draaien, zoals het hoort met formulieren. Duizend euro wordt er naar Niger gestuurd, zie ik op het formulier. Komen nog wel 31 euro transactiekosten bovenop. Dat is 3,1 %. Zijn ze nou helemáál? Hoelang moet een illegale hier werken voor hij zo’n bedrag bij elkaar heeft? In Niger kun je veel met zo’n bedrag, moet een uitkomst zijn, zo’n man overzee. Maar de kinderen missen hem. Zullen ze hem herkennen als hij terugkomt? Is zijn vrouw nog zijn vrouw als hij terugkomt? Vrouwen hertrouwen daar, mannen proberen hier een vrouw te trouwen voor een verblijfsvergunning. Is dat Gualbert, innig met een blanke vrouw voor het paleis op de Dam? Ook haar ogen zijn weggekrast. Kan een fotootje zijn van een totaal ander stel. Niets ligt vast in deze maquette van het illegale doolhof.
Het diepste treft me een velletje papier, op de achtergrond een stukje fietspad in de Bijlmer. Ik herken het, asfalt met kiezels. Of ik meen het te herkennen. Heb een tijd gewoond in de Bijlmer, lang geleden. Twee handen houden het velletje vast, een zonder en een met handschoen. Er staan data op en verblijfplaatsen in de Bijlmer: Kikkenstein, Echtenstein, Grunder, Kralenbeek, Eeftink, Kempering, Groeneveen. De meeste flats zijn inmiddels gesloopt. De data geven aan gedurende welke periode Gualbert daar verbleef. Paar maanden hier, paar maanden daar. En ik maar lekker in mijn huis zitten, al jaren zit ik lekker in mijn huis. Aan tafel zit ik met een boek dat ik eerst moet opensnijden en dan de hele tijd moet draaien. Ongenadig, ongrijpbaar boek.
A Possible Life. Conversations with Gualbert
Ben Krewinkel
Zie verder de website over A Possible Life