Mist boven de Blauwe Rivier

In China is een dam gebouwd in de Yangtze of Blauwe Rivier. De Drieklovendam zal de grootste waterkrachtcentrale ter wereld gaan herbergen. Fotograaf Niels Stomps ging het groeiende stuwmeer bekijken. Zijn eigenzinnige opnamen zijn gebundeld in Mist.
De zittende regering is er trots op: zij heeft een project uitgevoerd, dat generaties Chinese leiders al op hun verlanglijstjes hadden staan. Het verhaal over de dam in de twee-na-langste rivier ter wereld is er één van superlatieven. De Drieklovendam is rond 2000 meter lang en 185 meter hoog. Het stuwmeer zal aangroeien tot ruim 1000 vierkante kilometer en bijna 40 miljard kubieke meter water bevatten. De 26 generatoren zullen zoveel electriciteit produceren dat kan worden voorzien in 3 procent (volgens sommige bronnen) tot 11 procent (volgens andere bronnen) van de energiebehoefte van China.

De gevolgen voor het milieu zijn voor een groot deel onbekend. De dam kan een belangrijke rol spelen in het voorkomen van overstromingen van de Yangtse. Hoe de rivier en haar stroomgebied zich ontwikkelt, nadat de dam een groot deel van het rivierslib gaat tegenhouden, kan men niet voorspellen. De sociologische implicaties worden al wel duidelijk en die zijn immens. Tussen de 1,2 en 2 miljoen Chinezen moesten huis en land verlaten. Er zijn steden van 150.000 en 80.000 inwoners onder water verdwenen. Meer dan 1300 kleine agrarische gemeenschappen hielden op te bestaan. Het grootste deel van de bewoners vond een plek in een nieuwbouwproject in een buitenwijk of in een volledig nieuwe stad. Die mensen en hun nieuwe omgeving heeft Niels Stomps in beeld gebracht.

Het eerste deel van het boek is gewijd aan ramen en het bijbehorende uitzicht. Stomps ontdekte dat de bewoners soms extra ramen in hun flat aanbrachten. Het tweede deel toont de prille stadslandschappen waar op vaak onverwachte plaatsen een gat in de gevel te zien is. In het derde hoofdstuk zien we de ruggen van Chinezen die, meestal in hun ééntje, uitkijken over het groeiende stuwmeer. De oevers van het meer, die vaak hun definitieve vorm nog moeten krijgen, is het thema van hoofdstuk vier. Een jongen met een vlieger of enkele wandelaars geven een idee van de enorme schaal van dit project.

In het essay van Catharine Somzé wordt een wat mij betreft nogal arteficiële vergelijking getrokken tussen een schilderij van de hyper-romantische David Caspar Friedrich en foto’s van de post-moderne Stomps. Beiden kennen een bepaalde betekenis toe aan de manier waarop de mist het landschap aan het zicht onttrekt. Dat gebeurt echter in veel meer kunstwerken, bijvoorbeeld in de schilderijen van William Turner en Emo Verkerk.

Stomps vertelt in even heldere als persoonlijke beelden en duizelingwekkende getallen zijn verhaal over de dramatische gevolgen van dit megaproject. Zijn objectiverende aanpak lijkt koel, maar verbindt je gaandeweg met het onderwerp.

Han Schoonhoven

Mist
fotografie en tekst: Niels Stomps
essay: Catharine Somzé
ingenaaid, geen omslag, 24 x 32 cm, 116 pagina’s, ong. 60 foto’s in fullcolor
uitgever: Veenman
prijs: 35 euro