Nan Goldin is zaterdagmiddag de ster in het Amsterdamse Felix Meritis, het gebouw waar World Press Photo de Awards Days organiseert. Ze is ster tegen wil en dank. Goldin heeft geen zin de diva uit te hangen, een status die ze niettemin verwierf met The Ballad of Sexual Dependency.
Wat het eerste opvalt bij haar lezing is het geluid. Iets dat we kennen uit de vorige eeuw. De volgestroomde zaal hoort een Kodak-carrousel draaien en dia’s op hun plek vallen. Ook de vertoningen van de ‘Ballad’ – vorig jaar nog in de Tate Gallery in Londen – zijn altijd met ouderwetse projectoren.
Nan Goldin houdt niet van digitaal. Ze zweert bij de traditionele diaprojector voor haar lezingen. En ze fotografeert op film. Sterker nog: ze heeft een bloedhekel aan digitale fotografie: ‘In principe haat ik fotografie. Er is teveel van. Iedereen fotografeert maar met die digitale camera’s!’
De zaal vol professionele fotografen voelt een prettige warmte opkomen bij de licht militante wijze waarop Goldin haar analoge evangelie verkondigt. En ze was al vrijwillig van haar voetstuk afgestapt. ‘Ik wil niet meer Nan Goldin zijn. Ze bestaat niet meer. Als je voor haar gekomen bent, kun je nu vertrekken.’
Nee, het is Nan die de lezing geeft, de Sem Presser Lezing, gefinancierd door de stichting die de nalatenschap beheert van de mede-oprichter van World Press Photo. Aan de microfoon staat een vriendin zonder achrternaam, van midden-vijftig, met roodgeverfd krullend haar, eerder een gezellige moeder dan de ooit verslaafde wereldster in de fotografie.
Haar boodschap voor de vooral journalistieke en documentaire fotografen in de zaal: ‘De enige die goed kan fotograferen is iemand die betrokken is bij zijn onderwerp.’ Natuurlijk geen verrassing voor iemand die we kennen als een fotograaf die haar eigen leven en dat van haar vrienden uitgebreid en intiem heeft vastgelegd.
Zelf zo betrokken bij haar onderwerpen dat er af en toe flinke problemen waren bij reportages die ze maakte in opdracht van het New York Times Magazine. Bij voorbeeld over een meisje van 16 dat bendeleidster was in Brooklyn. Dat ze met regelmaat maaltijden voor de jongelui betaalde vond Goldin normaal: ‘Dat doe ik altijd met vrienden.’ Veel journalisten vonden dat al te ver gaan. En uiteindelijk moest de New York Times nog 10 duizend dollar betalen omdat Golding de tatoeages betaalde die de bendeleidster en haar vriend hadden laten zetten. Een gerechtelijke boete voor het aanzetten van minderjarigen tot tatoeëren.
De diashow toonde volgens ‘Nan’ vooral redactioneel en commercieel werk, maar uiteindelijk kwam toch weer haar beroemde werk over haar eigen leven naar voren, Goldin als overlever na enkele stevige afkick-therapieën, vrienden als Cookie en Gilles die met vele anderen in de jaren tachtig door aids stierven, zus Barbara die op haar 19de zelfmoord pleegde.
De fotografe heeft geleerd te overleven in de jungle, zoals naar voren kwam bij haar toelichting op een reportage over de 15-jarige mannequin James in het New York Times Magazine van 4 februari 1996 (zie afbeelding hierboven). Net als alle andere succesvolle modellen was James verslaafd zoals Goldin zei: ‘De modewereld is een groot kwaad, maar ik had veel lol tijdens het maken van dit onderwerp.’
Vervolgens kreeg het publiek een groot aantal foto’s te zien van een Egyptische man met wie Goldin een tijd lang een relatie had. ‘Dit zijn mijn documentaire foto’s uit Egypte’, was haar droge toelichting. De man, intussen getrouwd met twee vrouwen, belt met enige regelmaat naar New York in vruchteloze pogingen ook Goldin te strikken.
Het zou kunnen dat Nan Goldin ook wat nederiger is geworden doordat haar werk op veilingen tegenwoordig wat minder opbrengt dan een jaar of vijf geleden. ‘De markt houdt niet van me op het moment. Daarom maak ik nu ook modefoto’s. Toen ik begon met fotograferen was Guy Bourdin een grote favoriet. Zo bezien is de cirkel rond.’
De lezing is integraal in een video-verslag te zien bij World Press Photo
De vertoning van The Ballad of Dependency in de Tate vorig jaar is – krakkemikkig – vastgelegd in een aantal filmpjes op YouTube
Onlangs op PhotoQ:
Nan Goldin is platzak
Britse justitie: foto Nan Goldin geen kinderporno