Je hoort fotografen en tentoonstellingmakers uit Leeuwarden, Groningen, Maastricht of Rotterdam wel eens zeggen dat de weg van Amsterdam naar hun woon- en/of verblijfplaats veel langer is dan diezelfde route in omgekeerde richting. Fotografieliefhebbers uit de hoofdstad blijken aanmerkelijk minder mobiel dan hun geestgenoten uit andere steden en dorpen.
Foto’s en tekst: Han Schoonhoven
Dit fenomeen kon zaterdag 4 september weer eens duidelijk waargenomen worden tijdens de opening van Noorderlicht 2004 in Leeuwarden. In de rustieke binnentuin van het Fries Museum praatten, dronken, aten en dansten zo’n tweehonderd Friezen en Groningers, vijftien Arabieren en twee Amsterdammers. Het lag niet aan de catering of aan de muziek, die waren uitstekend verzorgd.
Aan de tentoonstellingen kan het ook niet liggen: het thema – fotografie en fotografen uit en over de Arabische landen – is uitdagend genoeg en de geselecteerde fotoseries bieden ruimschoots mogelijkheden tot kennismaking, herkenning, afschuw en ontroering.
En wanneer je vermoeid dreigt te raken door de politieke en morele standpunten die de fotografen uitdragen of waartoe je jezelf gedwongen voelt, stuit je op de portretten van Van Leo: gegarandeerd waardevrije esthetische fotografie.
Deze fotograaf van Armeense afkomst werd in 1921 geboren als Levon Alexander Boyadijian. Zijn gezin vluchtte in 1924 naar Egypte, waar een liberaal en cosmopolistisch klimaat heerste. Van Leo ging bij een grote studio in de leer en begon in 1941 een eigen zaak in Cairo. Hij portretteert de aldaar gestationeerde Britse soldaten en Egyptenaren uit alle lagen van de bevolking op zijn manier. Van Leo geloofde in glamour en wist zijn modellen flatterend en met veel gevoel voor dramatiek en soms ironie af te beelden. Ook hier bekende sterren als Omar Sharif en Dalida behoorden tot zijn clientèle. Aan het mondaine leven in Cairo kwam eind jaren vijftig een einde. Nasser greep de macht en Egypte werd gelijkgeschakeld. De bourgeois – waaronder zijn broer en collega Angelo – vertrokken naar elders. Uit angst voor de groeiende macht van fundamentalistische groepen verbrandde Van Leo zijn naaktfoto’s.
In 1998 schonk hij zijn archief aan de Amerikaanse Universiteit van Egypte. Inmiddels groeit ziin faam, mede doordat hij in 2000 de Prins Claus award ontving voor zijn gehele fotografische oeuvre. In maart 2002 is hij overleden.
Van Leo’s portret van de elfjarige Cherihan, toen een kindsterretje en later de meest geliefde actrice van de Arabische wereld is het logo van Nazar, de Noorderlichttentoonstelling in Leeuwarden.
De afstand vanuit het centrum van Amsterdam naar het Fries Museum bedraagt 141,1 kilometer en de reisduur wordt geschat op 1 uur en 29 minuten. Met de trein ben je 2 uur en 8 minuten onderweg.
• Alle informatie: www.noorderlicht.com.