De Gelderlander van dinsdag heeft een interview met de man die op een van de bekendste foto’s van Henri Cartier-Bresson is te zien. Het is de man die aan een tafel administratie voert in het bevrijde doorgangskamp Dessau, terwijl een verraadster een klap gaat krijgen.
Hans Rey van boekhandel Fotografia meldde eerder al op PhotoQ dat hij jaren geleden door een man was gebeld die zei dat hij op die foto stond en die gelijk alle fotoboeken opkocht waar de foto in stond (toen nog bij De Verbeelding). Overigens heeft NRC Handelsblad het verhaal van de Nederlandse man jaren geleden ook al eens gepubliceerd.
Het gaat om de 83-jarige Dirk van der Velden, tegenwoordig wonend in Eindhoven.
Uit de Gelderlander: “Nadat ik in 1943 had geweigerd de loyaliteitsverklaring te ondertekenen, werd ik als student geneeskunde tewerkgesteld in Duitse ziekenhuizen, laatstelijk in Potsdam”, herinnert Van der Velden zich de laatste oorlogsdagen. “Toen de Russen kwamen, ben ik gevlucht en op de fiets naar Dessau gegaan.” Daar, aan de rivier de Elbe, stonden de overwinnaars op nazi-Duitsland oog in oog. De Russen op de oostelijke oever, de Amerikanen op de westoever. “Mijn voornaamste zorg was wegraken van de Russen. Die werden gevreesd om hun wreedheden. Toen ik een Amerikaanse soldaat vertelde dat mijn opa Amerikaan was, mocht ik doorlopen.”
Van der Velden sprak zijn talen. Dat was genoeg om meteen te worden benoemd tot commandant van het Amerikaanse doorgangskamp in Dessau. Het kamp bood onderdak aan al die Nederlanders, Fransen, Belgen, Denen, die met de ‘Arbeidseinsatz’ naar Duitsland waren gehaald. Van der Velden moest ze verdelen over de treinen naar huis. Zo belandde hij achter het tafeltje op de foto van Cartier-Bresson.
Hij weet het nog precies: “De een na de ander kwam voor mij staan, met een identificatiebewijs. Toen die ene vrouw voor me stond, zei iemand uit het publiek opeens: ‘Báh. Jij bent een smerige Gestapo-agente’.”
Van der Velden was zich indertijd niet bewust van de aanwezigheid van de fotograaf. Twintig jaar geleden herkenden kennissen hem op de foto op een tentoonstelling in Amsterdam.Van der Velden werkte het grootste deel van zijn leven als vrouwenarts in Den Haag.
• Zie voor alle berichtgeving over het overlijden van HCB: Henri Cartier-Bresson (95) overleden