Nederlandse avant-garde verzameld in Den Bosch

Het éénpersoonskunstenaarsinitiatief KW 14 in Den Bosch toont vanaf afgelopen zaterdag tot 11 april werk van 42 beeldend kunstenaars.
Negentig procent van de geëxposeerde werken zijn foto’s, verder is er bewegend beeld, een hoorspel, een boek en een architectonische ingreep.

Constructed Moment, de naam waarmee deze expositie is gedoopt, toont in ieder geval aan dat veel Nederlandse kunstenaars op dit moment het fotografisch medium als een ideaal vehikel voor hun gedachtengoed zien.
In haar concepttekst noemt organisator Marjan Teeuwen de fotografie dè kunstvorm van deze tijd.

Er is erg veel te zien: 42 deelnemers stelden zelf hun presentatie van gemiddeld zo’n 8 werken samen. Soms minder, vaak meer.
Het is een klein wonder dat de argeloze bezoeker het spoor niet bijster hoeft te raken in deze tentoonstelling. Dat komt door de indeling van het oude gerechtsgebouw waar Constructed Moment haar beslag kreeg.
Elke exposant heeft haar of zijn eigen wand of kamer (kantoor) in dit van oorsprong statige gebouw. De deelnemers zijn van diverse generaties, de oudste is van 1928, de jongste uit 1982. Grosso Modo zijn vooral de dertigers en veertigers goed vertegenwoordigd.

De titel geeft een belangrijke aanwijzing voor de interpretatie van het gepresenteerde werk. De constructie, de enscenering is een onontkoombaar gegeven in deze foto’s. Het scala van de ingrepen beweegt zich van wachten op de juiste lichtval (Maarten van Schaik) via het samenvoegen van verschillende opnamen tot één beeld (Hans Wilschut en anderen) tot het opbouwen van een eigen enviroment (Marjan Teeuwen, Elspeth Diederix en anderen).

Het moment – al dan niet beslissend – is in deze fotografie geen dominante factor. Door de ensceneringen en de digitale collagetechnieken heeft de tijd een minder prominente plaats in dit werk.
Dat fotografie ook verhullend kan werken zie je in de soms verregaande abstractie in enkele geëxposeerde foto’s. Daarnaast valt op dat de thematiek vaak uiterst persoonlijk is, de relatie met het echte leven arbitrair, alsof het onvolkomen maatschappelijk bestaan geen invloed lijkt te hebben op het werk van veel van de exposanten.

De kritiek, de tweede gedachte die zich opdringt, is niet origineel, eerder historisch. Met de ongekende populariteit van het medium onder beeldende kunstenaars ontstaat een reëel gevaar dat de zich vrijgezongen fotografie eerder dan haar lief is vervalt in maniërisme, een levenloze werkwijze.

Dan gebeurt hetgeen Hans Hartog de Jager in zijn kruistocht tegen de fotografie als maar weer voorspelt. In december 2004 schreef hij in het NRC over een tentoonstelling in het Van Abbe Museum: ‘Niet alleen ontbreekt Rineke Dijkstra, maar ook haar epigonen en al die andere modieuze fotografen die even snel vergeten dreigen te worden als ze opgekomen zijn.’
Terwijl Hartog de Jager als geen ander zou moeten weten dat epigonisme niet gebonden is aan een periode of een medium en er ook door schilders, beeldhouwers en etsers schaamteloos geleund werd en wordt op het gedachtengoed van meer bezielde collega’s.

Inspiratie, toewijding en vakmanschap daar gaat het om, volgens mij.
En die kwaliteiten zijn in deze, mijns inziens scherpzinnig en liefdevol samengestelde, expositie ruimschoots voorhanden.

Han Schoonhoven

Constructed Moment is tot 11 april elke vrijdag, zaterdag en zondag geopend van 13.00 tot 17.00 uur. De KW 14 locatie bevindt zich aan de Waterstraat 16 in Den Bosch.

• Meer, ook foto’s, bij www.kw14.nl