New Yorks straat- en nachtleven in de jaren zeventig en tachtig

In Sometimes Overwhelming presenteert fotografe Arlene Gottfried een slag New Yorkers, dat uit het straatbeeld is verdwenen. Deze nieuwe publicatie omvat 100 zwart-witportretten van een fotografe die met bijzondere gedrevenheid haar stadgenoten heeft vastgelegd.
In haar inleiding vertelt Gottfried dat ze haar onderwerpen nooit vroeg om te poseren: kinderen gingen als vanzelf acteren voor de camera, veel ouderen besteden geen aandacht aan haar. Kijkend naar de portretten die ze op straat, het strand, op de kermis en in de clubs maakte, vind ik dat laatste wat moeilijk te geloven. Volgens mij was 99 procent zich zeer bewust van de aanwezigheid van de camera en weten Amerikanen dan instinctief wat er van hen verwacht wordt. Slechts enkele dans- en vrijpartijen zijn echte candid-opnamen.

Gottfried verzamelde op haar favoriete plekken in New York, zoals Brooklyn en Coney Island, beelden van bodybuilders, orthodoxe Joden, bejaarde dames en heren, travestieten, straatjongens en bendeleden, dansers, naakte zonaanbidders en verklede kinderen. De oudste foto is uit 1972, een portret van haar ouders en de jongste, een opname van haar moeder op het balkon, is van 1984. De oudste foto maakte Gottfried een jaar na de dood van Diana Arbus, waaraan haar werk mij af en toe doet denken. Vooral Gottfried’s geflitste opnamen van het ‘sleazy’ nachtleven in de armere buurten van New York lijken thematisch en technisch gezien op foto’s van Arbus.

De plekken die Gottfried fotografeerde zijn zeer snel van karakter veranderd, waardoor haar foto’s eerder dan ze toen kon voorzien een historische waarde hebben gekregen. Met de komst van aids werd het uitgaansleven ingetogener van karakter. Door het proces dat aangeduid wordt met de term ‘gentrification’ veranderde de bevolkingssamenstelling van de buurten drastisch. Projectontwikkelaars kochten huizenblokken in de minder welvarende wijken. Het bleek ineens weer ‘hip’ om in de binnenstad te wonen en ‘young urban professionals’ betrokken er luxe appartementen, waardoor het straatleven ingrijpend veranderde. Veel van de door Gottfried vastgelegde evenementen als ‘blockparties’ en de ‘parades’ van de verschillende bevolkingsgroepen komen in Brooklyn en omgeving amper meer voor.

Arlene Gottfried (1950) nam fotografielessen op de universiteit en volgde een tweejarige cursus. Ze werkte voor studio’s en een reclamebureau, publiceerde in dag- en weekbladen en exposeerde in de Verenigde Staten, Japan en Europa. De verzameling beelden in Sometimes Overwhelming zal zeker interessant zijn voor de liefhebber van het verdwenen New Yorkse straatleven, maar ik mis de persoonlijke noodzakelijkheid in deze uitgave.

Gottfried heeft twee boeken uitgebracht waaruit haar eigen betrokkenheid veel duidelijker spreekt. Midnight uit 2003 is een serie over een vriend, een knappe zwarte danser, die Gottfried begin jaren tachtig leert kennen. Midnight blijkt te lijden aan schizofrenie en Gottfried staat hem zo goed als ze kan bij, terwijl ze hem blijft fotograferen. Om The Eternal Light te kunnen maken, wordt de fotografe lid van het gospelkoor ‘The Eternal Light Community Singers’. Ze is tijdens een concert zo enthousiast geraakt dat ze besluit het koor met haar camera te volgen. Ze fotografeert daarop jarenlang van binnenuit het wel en wee van de voornamelijk zwarte koorleden. Eind dit jaar verschijnt, eveneens in een samenwerking van haar Nederlandse en Amerikaanse uitgevers, Mommie, een boek over haar grootmoeder, moeder en zuster.

Han Schoonhoven

Sometimes Overwhelming
fotografie: Arlene Gottfried
met een engelstalige epiloog van de fotografe
gebonden, 192 pagina’s, 26 x 28,5 cm, ca. 100 foto’s in duotone
uitgever: Mets & Schilt i.s.m. powerHouse Books
prijs: 49,90

• Foto’s uit de verschillende series van Gottfried zijn te zien op: www.arlenegottfried.com