In een nieuwe galerij in Amsterdam is tot en met 31 maart de expositie ‘Forgotten’ te zien. De expositie is een samenwerkingsverband tussen de Nederlandse maar in Uruguay woonachtige fotografe Susette Kok, de Argentijnse kunstenares Laura Sanjurjo en Dubé, een Uruguayaanse film- documentairemaker. ‘Forgotten’ verwijst naar een ‘vergeten gebied’ ongeveer 200 kilometer buiten de Uruguayaanse hoofdstad Montevideo, waar in twee instituten duizend psychiatrische patiënten zo goed als aan hun lot worden overgelaten. De plek wordt wel het ‘Isla de los Locos’ (Eiland van de Gekken) genoemd.
Galerie Prins aan de Gracht Global Art aan de Prinsengracht 650 te Amsterdam is een redelijk kleine galerij. Een rechthoek van ongeveer 30m2 met achterin nog een ruimte van ongeveer 24m2 waar tijdens de (feestelijke) opening afgelopen vrijdag de lunch plaatsvond. Aan de lange muren in de rechthoek hangen foto’s van Susette Kok en er staan drie sculpturen van Laura Sanjurjo. Waar gelucht werd, hangen foto’s van beide kunstenaressen en werd gekeken naar de 15 minuten durende documentaire van Dubé.
De luxe lunch en de schrijnende documentaire, alleen bestaande uit beelden en muziek, waren in hevig contrast. De veelal vriendelijke gezichten van de ‘gekken’ aan de wand deden dat contrast gelukkig weer enigszins vervagen. Gezichten waar je wel naar moet kijken omdat ze je overvallen met expressies.
De expositie, althans de bijdrage van Kok, is samengesteld in ongeveer zeven maanden. Al die tijd was Kok vaste gast van het Eiland van de Gekken. Haar bedoeling is niet om alleen een expositie te laten zien, ze hoopt de patiënten in de toekomst een humaner leven te bieden. Maar daar is geld voor nodig. Daarom zijn de drie kunstenaars een Foundation gestart en zo hopen ze de Uruguayaanse overheid te bewegen om actie te ondernemen. De eerste wens is om de patiënten uit hun uitzichtloze bestaan te trekken. Kok: Ze hebben daar echt niets te doen. Ze roken peukjes en drinken thee. Als ze alleen maar wat te doen hadden.
De gekken zijn niet allemaal gek. Het is een groep mensen die onder bijzondere omstandigheden bijeen is gekomen. Een mevrouw omdat ze in een mentale crisis raakte, maar er was geen andere plek om haar heen te sturen. Een jongen die financieel in de problemen kwam en al een tijd op de straat leefde. En dan nog de personen die moeilijk opvoedbaar bleken, ze zijn allemaal samengekomen in hetzelfde instituut. Het enige onderscheid wat gemaakt wordt is het verschil tussen echt onhandelbaar en een beetje onhandelbaar. De twee gebouwen zijn genoemd Colonia Etchepare en Colonia Santin Rossi en in ieder gebouw leven ongeveer 500 patiënten. Er zijn haast geen hulpverleners.
‘De grote stap moet komen in Uruguay’, zegt Kok. ‘Daar hoop ik te laten zien dat de maatschappij medeverantwoordelijk is en dat de maatschappij er iets aan kan veranderen. Het was beter geweest om eerst in Uruguay te exposeren, omdat we daar iets willen veranderen.’ Kok denkt dat 20 procent van de patiënten sowieso goed zou kunnen functioneren in de samenleving als er voldoende aandacht aan ze wordt geschonken. Door middel van een overheidsprogramma zouden gezinnen gedoneerd worden als ze iemand in huis nemen. ‘Maar de vraag rest’, zegt Kok, ‘of de gezinnen dit alleen voor het geld doen en zich niet bekommeren om de zorg.’
De man op de bijgevoegde foto steekt zijn handen in de lucht omdat hij de camera van Kok verwarde met een pistool. De man gebruikte twee handen om zijn broek omhoog te houden toen Kok aan hem vroeg of ze een foto mocht maken. Dat mocht wel. Hij schrok toen ze de camera op hem richtte. Hij liet zijn broek los.
Kok is de eerste die exposeert in Galerie Prins aan de Gracht Global Art. Eigenaresse Yvonne Schouwenaar-Lasschuit hoopt in de toekomst vaker op foto-exposities. ‘Ik heb niet veel kennis van de fotografie, maar ik zie nu al dat het erg interessant is.’ De ruimte is bedoeld om kunstenaars van allerhande te laten exposeren. De volgende fotograaf die er misschien zijn werk zal tentoonstellen is Henk Bleeker. Bleeker focust zich op drie hoofdthema’s: Cowboys, dames in extreme settings en boksen.
• Isla de los Locos
• www.laurasanjurjo.com
• www.henkbleeker.nl