Sinds vandaag zijn de portretten van koning Willem-Alexander te zien die in opdracht van het Mondriaan Fonds zijn gemaakt door Rineke Dijkstra, Iris van Dongen en Femmy Otten. De drie officiële staatsieportretten zijn onthuld door minister Bussemaker van OCW tijdens een bijeenkomst op Paleis Het Loo in Apeldoorn.
Over het portret van Rineke Dijkstra schrijft het Mondriaan Fonds in een persbericht: ‘Rineke Dijkstra (Sittard, 1959) maakte een foto waarbij zij er naar gestreefd heeft de ontspannen en vriendelijke kant van de Koning als mens in overeenstemming te brengen met de autoriteit die hij in zijn functie uitstraalt als symbool dat boven de partijen staat. De blik is daarbij doorslaggevend. De subtiele draaiing in de figuur roept herinneringen op aan de portretten van de grote meesters uit de Gouden Eeuw. De aankleding van het portret is sober gehouden: donkergrijze achtergrond, donkerblauw pak, donkerrode stropdas, wit hemd: samen de kleuren van de Nederlandse vlag.’
Vorig jaar maakte Rineke Dijkstra ook al een staatsieportret van de koning. In hoeverre dat verschilt van het nieuwe laten we aan de kijker over:
En ter volledige vergelijking hieronder nog de schets die Rineke Dijkstra eerder dit jaar maakte om een idee te geven wat voor portret ze zou willen maken van de koning als ze de opdracht van het Mondriaan Fonds zou krijgen:
Het Mondriaan Fonds meldt verder over de staatsieportretten:
Iris van Dongen (Tilburg, 1975) baseerde haar tekening van pastel, gouache en geperst houtskool op foto’s die zij van de Koning maakte met sterk zijlicht, zodat de ene helft van zijn hoofd in het licht staat en de andere kant in de schaduw blijft. Van Dongen maakte eerst twee schetsontwerpen vanuit verschillende standpunten: een waarop de Koning de beschouwer vriendelijk aankijkt en een formeel portret in een statiger pose. In de definitieve versie zijn beide benaderingen samengekomen.
De Koning is weergegeven tegen een abstracte achtergrond. Het hoofd van de Koning, zijn handen en de pochet vormen samen een driehoek van lichte elementen die zijn donkere pak ritmisch onderbreken.
Femmy Otten (Amsterdam, 1981) bouwde haar schilderij van de Koning op uit verschillende dunne olieverflagen op een gladgeschuurd wit linnen doek. In haar portret brengt zij de Koning in harmonie met zijn functie, waarbij op subtiele wijze wordt verwezen naar historische elementen. De achtergrond is geïnspireerd op de stof, waarmee de troon in de Ridderzaal is bekleed. De patronen onderaan het portret bekleden een rituele functie. De motieven benadrukken de platheid van het doek, de snijlijnen leiden naar het rechteroog van de Koning. Het vluchtpunt en het onderwerp van het schilderij vallen hierdoor samen.
De drie kunstenaars werden in januari 2014 gevraagd een staatsieportret van Koning Willem-Alexander te maken. Zij werden op basis van een schetsontwerp uitgekozen uit twaalf eerder geselecteerde kunstenaars. Een voorselectie is verricht door scoutsHester Alberdingk Thijm, Arno Kramer, Tirzo Martha en Hripsimé Visser die ieder tien kunstenaars voordroegen. De twaalf schetsontwerpen zijn tot en met half april 2014 tentoongesteld in het Rijksmuseum Amsterdam onder de titel ‘Een nieuwe koning, een nieuw portret’.” Het expertcomité dat de keuze heeft gemaakt bestaat uit Taco Dibbits (directeur Collecties Rijksmuseum), Wilma Sütö (curator moderne en hedendaagse kunst Stedelijk Museum Schiedam) en Luc Tuymans (beeldend kunstenaar). Voorzitter is Birgit Donker (directeur Mondriaan Fonds).
Begin september 2013 kreeg het Mondriaan Fonds van de Rijksvoorlichtingsdienst en het ministerie van OCW de opdracht en het budget om de totstandkoming van drie tweedimensionale staatsieportretten te begeleiden. Het Mondriaan Fonds accepteerde deze opdracht graag aangezien het fonds zich het stimuleren van de ontwikkeling en de zichtbaarheid van hedendaagse beeldende kunst ten doel stelt. In deze opdracht komen die twee zaken samen op een manier waarvan een groot publiek en de Nederlandse kunstwereld kan profiteren. Sinds het aantreden van Koningin Beatrix worden portretten alleen als staatsieportretten beschouwd als ze voor dat doel en in opdracht van de Rijksvoorlichtingsdienst zijn gemaakt.
De Rijksvoorlichtingsdienst en het ministerie van OCW laten hoogwaardige reproducties maken van de drie staatsieportretten. Ministeries, provincies, gemeenten, ambassades, rechtbanken en andere geïnteresseerden kunnen de drie werken binnenkort in twee verschillende formaten bestellen. Kijk voor meer informatie op www.koninklijkhuis.nl.
De drie staatsieportretten worden van 29 april t/m 28 september 2014 onder de titel ‘Portret van de Koning’ tentoongesteld in de vestibule van Paleis Het Loo, Koninklijk Park 1 in Apeldoorn. Openingstijden: dinsdag t/m zondag van 10.00 – 17.00 uur.
De NOS maakte een documentaire over de totstandkoming van de drie staatsieportretten. De documentaire ‘De tweedimensionale koning’ wordt uitgezonden op vrijdag 25 april, Ned 2, 19.25 uur.