Soms krijg je een fotoboek onder ogen dat even heel anders voelt en oogt dan wat je gewend bent. Dat anders is dan hetgeen je eerder hebt gezien en anders is dan wat je verwacht van een fotografisch oeuvre-overzicht. On Display is zo’n verrassing. In zijn grootte en omslagontwerp lijkt dit boek allereerst op een sjiek magazine. Ook het glossy papier, de opvallend mooie drukgang en de stilistische foto’s lijken dit gevoel te bevestigen. Deze associatie staat geheel in dienst van het thema van On Display; de fotografische settings van Maurice Scheltens.
On Display is een overzicht van het werk van Scheltens (1972) uit de afgelopen tien jaar. De selectie omvat zowel autonome werken als foto’s die gemaakt zijn in opdracht voor o.a. Nike, Fantastic Man en Wallpaper. Scheltens stijl qua fotografie van kleding, sieraden en meubels is geheel uniek. De producten die hij voor zijn lens krijgt worden de hoofdrolspelers binnen een surreëel decor, waarbij niets meer is wat het lijkt. De functie, vorm en associatie van het product zijn niet meer in haar bekende hoedanigheid herkenbaar, waardoor je je afvraagt wat je nu eigenlijk ziet.
Emily King beschrijft in haar essay ‘In Space, About Time’, opgenomen in On Display, dat in Scheltens werk de fotografie is bevrijdt van haar realisme, het natuurgetrouw weergeven, net als de beeldende kunst bevrijd werd van dit ‘keurslijf’ door de ontdekking van de fotografie. Het natuurgetrouwe karakter van een foto wordt door Scheltens ingezet als vervreemdend element. Juist doordat hetgeen op de foto nog net te herkennen is, wordt ons geloof in de fotografische waarheid op de proef gesteld. Scheltens werk heeft dan ook een direct verwantschap met de tradities uit de schilderkunst. Sterk surreële werken zijn de molecuul-vormige sieraden van l’Officiel en de vissengraat gemaakt van Dior kledinghangers, om slechts enkele voorbeelden te noemen. Doordat de verschillende stoffen in strakke rechten vlakken verdeeld zijn en de fotograaf de opstellingen fragmentarisch heeft gefotografeerd, lijken de foto’s van de knitwear collectie van Fantastic Man meer associatie te hebben met modernistische collages dan met de doorgaande modefotografie. Ook in zijn vrije werk speelt Scheltens met de schildertradities. On Display toont een bijzondere selectie van zijn stillevens. Kleursamenstelling, compositie en lichtgebruik hebben een direct verwantschap met zeventiende-eeuwse jachtstukken en bloem-stillevens.
Eigenlijk kan het oeuvre van Scheltens gezien worden als een studie naar het stilleven. Al sinds zijn afstuderen van de Koninklijke Academie Beeldende Kunst in Den Haag is Scheltens bezig met dit thema. Of het nu een reclamebeeld betreft van de nieuwe garderobe van Nike of een frisse blik op de oliebol en hutspot voor Volkskrant Magazine. Scheltens benadert zijn onderwerp als het ware zonder voorkennis en behandelt het alsof het een nieuw ontdekte voorwerp is. Vaak in samenwerking met zijn vriendin Liesbeth Abbenes, zijn vaste setdresser, maakt hij steeds wisselende, vaak vervreemdende settings. Geen enkele campagne van Scheltens lijkt op een vorige, maar zijn allen duidelijk het product van die typerende Scheltens-benadering.
Die benadering is zelfs merkbaar in de manier waarop On Display is gemaakt. De selectie foto’s voor het boek werden zelf fotografische props, door Scheltens uitgestalt op een lichtbak en per reeks gefotografeerd. Zoals King beschrijft lijken de foto’s zowel op driedimensionale afdrukken als op tweedimensionaal gedrukte afbeeldingen. Scheltens maakt de cirkel compleet; van product naar foto, die weer een onderwerp van de setting wordt, een product. Dit maakt On Display naast een mooi overzicht van een bijzonder oeuvre, vooral een ultiem Scheltens product.
—
On Display is te koop (35 euro) via de website van de fotograaf: www.mauricescheltens.com