Nederland worstelt nog steeds met zijn koloniale verleden. Uit het promotieonderzoek van Paulus Bijl naar foto’s van koloniaal geweld in Nederlands-Indië blijkt dat er – anders dan in het geval van de Tweede Wereldoorlog – nog grote onenigheid bestaat over de betekenis van dit geweld, en over de morele beoordeling ervan, zo lezen we in een persbericht van de Universiteit Utrecht.
Het bericht vervolgt:
Bijl onderzocht hoe Nederlanders de afgelopen 100 jaar hebben teruggekeken op een militaire expeditie uit 1904 waarbij het koloniale leger acht dorpen met in totaal 3.000 volwassenen en kinderen in Atjeh (nu Indonesië) uitmoordde. Centraal in het onderzoek staat een aantal gruwelijke foto’s met dode dorpelingen en hoe deze in de loop der tijd betekenis hebben gekregen.
Terwijl het leger deze foto’s meteen tentoonstelde en publiceerde om te laten zien dat het zijn werk deed, barstte in Nederland de discussie los. Koningin Wilhelmina was duidelijk niet op haar gemak met de gebeurtenissen, maar premier Abraham Kuyper stelde dat de Atjehers de volgende keer in ieder geval niet meer in de weg zouden staan.
Sindsdien is er een afwisseling van discussie en stilte rondom koloniaal geweld. De foto’s kwamen terug in vele latere discussies: over de politionele acties, geweld in Vietnam en de missie naar Uruzgan. Nederlanders hebben geen gezamenlijke taal om over dit onderwerp te spreken, aldus Bijl: ze zijn het oneens, of schamen zich, of het past niet in hun zelfbeeld. Daardoor lijkt deze episode ‘vergeten’, terwijl de foto’s zich in een schemergebied tussen herinneren en vergeten bevinden.
Paulus Bijl promoveert op 14 januari.