Wie vanuit de Randstad Groningen aandoet, kan zich snel in een voorbije tijd wanen. Een winkelstraat lang esoterische boekhandels, een zelfstandige zaak met klassieke muziek, de geur van patchouli, tevreden glimlachende mensen die zonder specifiek doel de straat doorkruisen. Een stad waar wat meer wordt nagedacht over de waarden van het verworvene en wat minder nagejaagd wordt van wat nog verkregen zou moeten worden.
• Lees hier de reacties op deze recensie.
Logisch dus dat in die stad het fotofestival Noorderlicht dit jaar een thema heeft gekozen waarin de factor tijd in de fotografie wordt afgezet tegen de vraag wat het medium te vertellen heeft: Traces & Omens, oftewel sporen en voortekenen. In de huidige maatschappij worden de beslissende momenten over ons uitgestort, zo stelt de inleiding in de catalogus: ‘Maar kan een foto alles zeggen? Kan de bevroren fractie van een seconde recht doen aan de veelzijdigheid van een gebeurtenis? Hoe geef je vorm aan verandering en ontwikkeling? Hoe toon je oorzaak en gevolg, verleden een toekomst?’
Zware vragen waarop in de hoofdtentoonstelling in de Der Aa-Kerk niet makkelijk een antwoord is te vinden. Dat heeft deels te maken met de keus van reportages waarvoor gekozen is. Door het kiezen voor reportages rijg je een serie momenten aaneen, waardoor de kwestie van het moment al minder sterk wordt. Verder is er in de zee van mogelijke onderwerpen veelal gekozen voor series met een sterk associatief karakter, en dan ook nog met regelmaat zwaar geënsceneerd of anderszins gemanipuleerd. Wie zoekt naar beslissende momenten in de fotografie of de recente geschiedenis vindt weinig van zijn gading. Slechts hier en daar treffen we een journalistiek-documentaire serie.
De tentoonstelling wordt zo een vrij willekeurige optelsom van visies op mens en maatschappij van individuele fotografen, beter gezegd: kunstenaars, 42 uit 18 landen. Als je er gevoelig voor bent rijst een kerk vol tekens op die onheil aankondigen: een wereld waarin enkelingen in gevecht zijn tegen heersende moraal en andere collectieve druk. Vanuit die optiek biedt Traces & Omens wel weer een behoorlijke eenheid. Een indruk die wordt versterkt door de foto’s van onder meer Anders Petersen in het nieuwe onderkomen van de organisatie (waarin behalve een kantoor ook een grote expositieruimte is ondergebracht, galerie Noorderlicht), foto’s die gruizige sfeer oproepen van de theatrale muziek van Tom Waits, de grote voorganger van de schaduwkant van het menselijk bestaan.
Edie Peters
• Behalve Traces & Omens biedt Noorderlicht nog veel meer tentoonstellingen, in andere ruimtes in Groningen, t/m 9 oktober. Alle informatie op www.noorderlicht.com