De aankondiging voor Light of other days van Taiyo Onorato en Nico Krebs in Foam, bevatte de belofte van een grote grijns. En dat is best aantrekkelijk in zorgelijke tijden en met World Press Photo om de hoek. Het kon bijna niet stuk, want een camera gemaakt uit een stapel boeken, dat is best een beetje komisch. Helemaal als je bedenkt dat die boeken de belangrijkste theorieën en namen uit de korte fotografiegeschiedenis omvatten. Het wordt nog een beetje grappiger na de constatering dat het model van de camera van een zeer ouderwets type is: een balgcamera waar een grote glazen plaat achterin moet. De boeken zijn bovendien uitgehold en daarmee zowel symbolisch als letterlijk van hun inhoud ontdaan.
Er wordt van het Zwitserse duo Taiyo Onorato en Nico Krebs gezegd dat het hemelbestormers zijn; ze kregen zelfs de Russen aan het lachen. Er wordt gezegd dat ze met een voor Zwitsers zeldzame spot de mondiale fotografiewereld voor zich hebben gewonnen en aan de voet van een glansrijke carrière staan. Ze namen de fotografiegeschiedenis en gaven er een draai aan. Oude fotografische technieken, de mastodonten van het Amerikaanse landschap (het landschap zelf en de beroemde manen die het vastlegden begin 20e Eeuw), serieuze fotojournalistiek, optisch bedrog, performance en sculptuur. Geen middel is hen vreemd, geen onderwerp is heilig.
En dan kom je vol goede zin de tentoonstellingszaal binnen. Aan de ene muur een zwerm kleine afdrukjes, aan de tegenoverliggende een rij grote direct-positieven, onderbroken door één kleurenafdruk van een nogal merkwaardig stilleven van groenten, fruit en kevers. Op enkele voorwerpen na (boekcamera’s, tot camera verwerkte schildpadden) is dat de enige kleur in de tentoonstelling. Niet dat daar iets verkeerd aan is, allerminst, maar het gebrek aan (overdrachtelijke) kleur is het eerste symptoom dat de geambieerde grijns van het gezicht doet zakken.
Drie zalen zijn er met het werk van het duo ingericht. Werk uit verschillende series hangt door elkaar in die zwerm foto’s aan de eerste lange wand waar je bij binnenkomst tegenaan loopt. Een overdaad aan informatie wordt over je uitgestort: de techniek van het direct positief papier die een revolutie teweegbracht (moet je ook maar net weten), klassieke thema’s als het stilleven, objecten die met fotografie te maken hebben (lampen, lichtbakken), hoe goedkoop materiaal zich als edelmetaal gaat gedragen met het juiste licht erop en andere illusies (purschuim lijkt gemberplant). Maar wat doet die ‘titcunt’ ertussen (een zwarte onderbuik met vagina, de beenstompjes bestaan uit twee pronte borsten), en wat heeft een smeltend plastic everzwijn ermee te maken? Natuurlijk, klassieke thema’s op de hak genomen. Maar kon het niet wat subtieler?
In de volgende zaal hangt onder andere een serie van vier mannenportretten (af te leiden aan hun lange regenjassen) met een camera waar hun hoofd had moeten zitten (uit de serie ‘Cameraman; experiments with camera’s’). De fotograaf als gedrocht dat alleen nog maar in plaatjes kan denken, de mens die de wereld bekijkt en vergelijkt met het beeldarchief in zijn hoofd: “Dit is niet zoals ik het ken dus kan het niet waar zijn.” Opnieuw geestig maar tegelijkertijd oh zo voor de hand liggend.
De serie vormt weliswaar een belangrijk deel van hun nog jonge oeuvre, maar het is niet het meest toegankelijke. Als het Foams bedoeling was het duo bij het grote publiek te introduceren, hadden ze dat wellicht met een bredere of andere selectie moeten doen. “Dit is niet aan mij besteed”, zei een bezoekster op het moment dat ik driftig aantekeningen stond te maken, en dat kan nooit de bedoeling zijn geweest. Want juist Onorato en Krebs slagen erin om de gecompliceerde kwesties rondom fotografie op een toegankelijke – maar allerminst banale! – wijze te belichten. Hun werk is misschien te omschrijven als Anouk Kruithof meets Scheltens & Abbenes meets Bernard Voïta met een lekker vies randje en een filosofisch sausje waar Susan Sontag van gesmuld zou hebben.
Door deze niet representatieve selectie lijkt het werk van Taiyo Onorato en Nico Krebs een studentikoze exercitie van een in potentie leuk idee dat bij de uitwerking nogal clichématig is uitgevallen. Maar dat, zo getuigen zowel website als beeldselecties en de vele enthousiaste reacties elders op het web, is het werk in geen geval. Bespaar uzelf dus een kaartje voor Foam en surf hierna naar www.tonk.ch voor de ware TONK ervaring en een welverdiende grijns.
Light of other days – Taiyo Onorato & Nico Krebs
8 juni t/m 22 augustus 2012
Foam
Keizersgracht 609, Amsterdam
www.foam.org