De eerste semi-permanente tentoonstelling in Las Palmas, de nieuwe locatie van het Nederlands fotomuseum, heeft als titel Panorama Las Palmas meegekregen. Het toont de ontwikkelingen van de haven èn de fotografie in een nauw omschreven gebied. Deze tentoonstelling lijkt bijna te verdwijnen door alle positieve en negatieve aandacht voor Dutch Eyes, het geschiedenisboek en de tentoonstelling over Nederlands beste fotografie tot nu toe. En dat zou jammer zijn.
Joop de Jong, samensteller van de expositie, heeft op de kaart van Rotterdam een cirkel met een diameter van anderhalve kilometer getrokken rondom het voormalige Holland-Amerika Lijngebouw Las Palmas. Hij is op zoek gegaan naar de beeldgeschiedenis van dit kleine, maar veelbetekenende gebied. Een foto van de stoomraderboot Rotterdam uit 1848 vormt het beginpunt van de expositie over de evolutie van de Wilhelminakade en haar directe omgeving.
Die foto van John Sherrington is één van de eerste foto’s van Rotterdam, een zoutdruk gemaakt een kleine tien jaar na de presentatie van dit procedé door de uitvinder, de Engelsman W.H. Fox Talbot. Door het tijdsverloop van bijna 160 jaar en de grote variëteit aan fotografische technieken biedt deze tentoonstelling tevens inzicht in de ontwikkeling van het medium. Voor Panorama Las Palmas verzamelde de samensteller, de oudst bekende foto’s van Rotterdam, de eerste panoramafoto’s, beelden van het havenlandschap en de -architectuur, reisreportages, documentaire opnamen, stereofoto’s en privé-foto’s. Daarnaast zijn er door fotografen gemaakte films te zien.
De beelden vertellen het verhaal van de stormachtige groei van een markante plek in wat nu de grootste Europese haven is. Oude rivierdijken maken plaats voor kilometerslange kaden voor zeeschepen. Landelijk gelegen polders gaan op in enorme havenbekkens. Tussen 1891 en 1925 reizen een miljoen Oost-Europese landverhuizers met de Holland-Amerika Lijn naar het land van ongekende mogelijkheden. In de naoorlogse jaren vertrekken vanaf de Wilhelminapier meer dan honderdduizend Nederlandse emigranten. Er zijn foto’s van de verwoestingen tijdens de Tweede Wereldoorlog en opnamen van het brandende passagiersschip De Statendam, waar Duitse soldaten voor poseren.
Panorama Las Palmas dat tot volgende zomer in de benedenverdieping van het museum te zien is, heeft een aangename vanzelfsprekenheid. Het is begrijpelijk dat men trots is op dit fraai gerenoveerde en ingerichte gebouw, het is logisch dat men de bezoekers graag de bijzondere omgeving en haar rijke geschiedenis wil laten beleven. De makers zijn er mijns inziens in geslaagd een sfeervolle presentatie te maken met een ruime selectie prachtige historische fotografie, die inderdaad zowel de omgeving als het medium recht doet.
In de expositie is er uiteraard aandacht voor de locatie waarin het Nederlands Fotomuseum haar veelzijdige ambities wil gaan realiseren: Las Palmas, gebouwd in 1953, dat de eerste twintig jaar dienst deed als werkplaatsengebouw en depot van de HAL.
Bij de opening van het fotomuseum en deze tentoonstelling is een boek gepresenteerd dat gewijd is aan de geschiedenis van dit markante gebouw in het hart van de Wilhelminapier. Een kleine dertig pagina’s bestaan uit fotografie uit de tentoonstelling. De publicatie is daarnaast vooral een plaatsbepaling, een geschiedenisboek en een beleidstuk over de opmerkelijke ontwikkelingen in en rond Las Palmas, dit bijzondere stukje Rotterdam. De havenstad verandert in hoog tempo, het boek maakt duidelijk dat het epicentrum van die veranderingen in het gebied rond de oude werkplaats van de Holland-Amerika Lijn ligt.
Han Schoonhoven
Panorama Las Palmas
Tot augustus 2008 in het Nederlands Fotomuseum, Wilhelminakade 332 in Rotterdam
Las Palmas
Cultuurpakhuis op de Kop van Zuid
met interviews en inleidende teksten
fotografie uit de tentoonstelling en werk van Jannes Linders, Frank van der Salm en Adrienne van Eekelen dat zij in opdracht van het Nederlands Fotomuseum maakten
Gebonden 160 pagina’s, ongeveer 70 foto’s in zwart-wit en kleur
NAi Uitgevers. Prijs: 25,- euro
• Meer informatie: www.nederlandsfotomuseum.nl