De grote najaarstentoonstelling in het Fotomuseum Den Haag is samengesteld door de bekende Hongaarse schrijver Péter Nádas. In opdracht van het museum presenteert hij Zielsverwant, een omvangrijk overzicht van modern-klassieke Hongaarse fotografie vanaf 1914 tot heden. De selectie van bijna 190 foto’s van 31 verschillende fotografen, bevat zowel iconen van de 20e-eeuwse fotografiegeschiedenis gemaakt door van oorsprong Hongaarse fotografen, zoals Getroffen Soldaat (1936) van Robert Capa, Distortion (1933) van André Kertész, en Paris de Nuit (1932) van Brassaï, als talrijke intrigerende opnamen van relatief onbekende Hongaarse meesters als Rudolf Balogh, Jószef Pécsi en Károly Escher. Ook de ‘Nederlandse’ Hongaren Ata Kando (1913) en Eva Besnyö (1910–2003)
zijn met circa tien fotowerken in de tentoonstelling vertegenwoordigd.
Péter Nádas (Boedapest 1942) is vooral bekend van zijn romans, verhalen en theaterstukken. Zijn magistrale en monumentale Het boek der herinneringen (1986), dat inmiddels in negen talen is vertaald, heeft wereldwijd een grote faam verworven. Maar Nádas is ook actief als fotograaf. Lang voordat hij zijn eerste literaire werk publiceerde werd hij opgeleid als fotograaf en doorliep hij de School van Journalistiek. Deze achtergrond is navoelbaar in zijn boeken. In zijn romans en verhalen komen tal van uiterst zorgvuldig beschreven beelden voor, die op de lezer inwerken als een fotografische opname. Omgekeerd bezitten zijn foto’s ook grote vertellende kwaliteiten.
In 1999 verscheen Een zweem van licht, een boek waarin Nádas zijn fotografisch oeuvre van de afgelopen veertig jaar lardeert met minutieus geschreven autobiografische bespiegelingen. Deze uitgave vormde voor het Fotomuseum Den Haag aanleiding om Péter Nádas uit te nodigen als gastcurator van een tentoonstelling over de Hongaarse fotografie van
de laatste negentig jaar. De titel Zielsverwant verwijst zowel naar Nádas’ gevoel als positie met betrekking tot de fotografische traditie van zijn land. Een land dat vele fotografen zag vertrekken naar ondermeer Duitsland, Frankrijk en de VS. Sommigen werden daar wereldberoemd. Velen bleven achter in Hongarije en zijn minder bekend in het Westen, wat onterecht blijkt te zijn.
Door middel van zelfgekozen thema’s en motieven, en met circa 50 eigen foto’s als verbinding en bewijs van schatplichtigheid aan de nationale traditie, heeft Nádas een indringend overzicht gecreëerd van beelden die uitdrukken wat fotografie zoal vermag: verlies, verlangen, liefde en dood, maar ook terloopsheid, plezier en regelrecht vormgenot. Péter Nádas’ eigenzinnige visie mag poëtisch en prikkelend wezen, maar is van belang in het leren waarderen en doorgronden van de fotografie in het algemeen en die van Hongarije in het bijzonder.
Zielsverwant is een van de hoogtepunten van het festival ‘Hongarije aan Zee’, het Hongaars Cultureel Seizoen in Nederland 2004. Bij de tentoonstelling verschijnt een gelijknamige catalogus met teksten van Péter Nádas en fotoreproducties van ondermeer Eva Besnyö, Robert Capa, André Kertesz, Martin Munkasci, Lucien Hervé en Péter Nádas. (Uitg. Van Gennep, € 20)