Plekken en portretten

Job Cohen kan niet door de Amsterdamse Sarphatistraat rijden zonder te denken: ‘Behalve den man, die de Sarphatiestraat de mooiste plek van Europa vond, heb ik nooit een wonderlijker kerel gekend dan den uitvreter.’ Vanwege ‘Amsterdam Wereldboekenstad’ zijn er 60 citaten over de stad gekoppeld aan portretten die Friso Keuris van de betreffende auteurs maakte.
Naast ‘De Uitvreter’ van Nescio citeert de burgemeester tekstfragmenten over Amsterdamse plekken van Jacob Israël de Haan, Multatuli en natuurlijk J.C. Bloem: ‘Domweg gelukkig in de Dapperstraat’. Voor Amsterdam in woorden zijn teksten over Amsterdamse locaties gekozen van schrijvers uit onze tijd. Sommigen van hen zijn niet meer onder ons, maar Keuris had ze al geknipt en ze behoren tot ons collectieve geheugen, dus ze zijn ze ook in deze uitgave opgenomen.

Wandeling

Ter hoogte van het Koningsplein
was onze liefde engelrein.
Maar bij de Munt werd het al minder.
Mon Dieu, als ik het niet verhinder…
Hoe zal het dan bij de Amstel zijn?

Met dit gedicht van Annie M.G. Schmidt opent het boek. Ernaast een enigszins a-typisch portret van Keuris. Losjes belichtte hij onze monumentale dichteres; in de achtergrond een degelijk mahoniehouten bureau met daarop enkele flessen, klaar voor gebruik. In de meeste andere portretten doet de achtergrond er amper toe of poseert de schrijver voor een professioneel in de onscherpte verdwijnend achtergronddoek.

De focus ligt op de schrijvers, uiteraard, maar de verschijningsvorm van de portretten kent voldoende afwisseling. Remco Campert’s hoofd (Vondelpark) is van dichtbij gefotografeerd, strakker ingekaderd dan een pasfoto. In de portretten van Gerard Reve (Ploegstraat) en zijn broer Karel (Amsterdamse Bos) wordt iets van hun dagelijkse omgeving meegefotografeerd. Harry Mulisch (Leidseplein) vangt soeverein het in zijn werkkamer binnenvallende licht.

Friso Keuris (Amersfoort 1963) is opgeleid aan de Koninklijke Academie in Den Haag. Na zijn opleiding specialiseerde hij zich in portretten, met name van binnen- en buitenlandse schrijvers, musici, acteurs en beeldend kunstenaars. Van oktober 2001 tot oktober 2003 werkte als enige fotograaf achter de schermen van het Joegoslavië Tribunaal in Den Haag. Op dit moment maakt hij een serie over de soldaten van Dutchbat 3, de mannen en vrouwen die getuige waren van de dramatische gebeurtenissen in Screbenica.

Amsterdam in woorden is een aardig boekje geworden. De portretten zijn fraai, de citaten verwijzen naar beroemde en obscure plaatsen in de hoofdstad en op de uitvoering valt weinig aan te merken. De uitgave fungeert min of meer als catalogus bij de tentoonstelling die nog tot maandag in de Amsterdamse bibliotheek hangt. Toch mis ik iets. Het is hetzelfde gemis dat je voelt bij een op zich geslaagde bloemlezing. Weinig van veel en geen mogelijkheden tot verdieping.

Han Schoonhoven

Amsterdam in woorden
foto’s: Friso Keuris
samenstelling: Inge van der Bijl
inleiding: Job Cohen
paperback,128 pagina’s, 26 bij 19 cm., met 58 foto’s in kleur en 2 in zwart-wit
uitgever: Atheneum Polak & Van Gennep
prijs: 25 euro

• Informatie over de tentoonstelling, zie: www.photostart.nl