Ontwerper/uitgever/curator Willem van Zoetendaal bezocht afgelopen week de kunstbeus PAN in Amsterdam. Sleutelwoorden: wansmaak, plexiglas, broodjes, trukendoosfotografie, schaamrood.
Afgelopen donderdagmorgen naar de PAN in de RAI, (‘de eigentijdse nationale beurs voor kunst en antiek’) om de stand van zaken van de hedendaagse fotografie op deze beurs te beoordelen. Bij de entree word ik de overdadig verbouwde landrover van Studio Job gewaar en vraag ik me af of dit het begin is van een slecht humeur of een inspirerende ervaring. Er is een tendens in Nederland in de volle breedte van het culturele aanbod dat je je zo luidruchtig mogelijk moet manifesteren. Studio Job speelt op dit gevoel feilloos in en slaagt er steeds opnieuw in de broodnodige aandacht te trekken met vooral grote wansmaak. Een grote groep gepensionneerde bezoekers staat ademloos te luisteren naar het enthousiaste betoog van een kunstgids (vrouw) van de beurs.
Nu over de fotografie op de PAN: de fotografie althans als je het zo mag noemen was rijkelijk aanwezig bij de Rotterdamse galerie Zic Zerp, die met name veel te grote bloementableaus van Margriet Smulders tentoonstelde, achter glimmend plexiglas, want dat oogt lekker. Ik vroeg me af hoeveel Nederlandse galeries haar werk al hebben getoond. Is ze nu alweer weg bij galerie Ron Mandos? Bij Pien Rademakers waren de wanden veelal gevuld met – opnieuw achter plexiglas – foto’s (erotisch?) van Carli Hermès die ik in mijn fantasie al in de woonkamer van Ruud Gullit naast een gouden voetbalschoen en enkele antieke musketten zag hangen.
Nunc Contemporary had haar wanden gevuld met drie verschillende formaten glimmend plexiglas waarachter de immer lege blik van Paula, de dochter van voorheen wijnhandelaar Hendrik Kerstens, inmiddels bekend fotograaf die zoals hij zelf zegt, grote affiniteit heeft met Rembrandt. Hendrik heeft zijn favoriete gezinslid nu op haar speelgoedpaardje geshopped, na de theedoek een enorm vondst. De werken gaan goed, zo lijkt het, als broodjes. Ik hoop voor Hendrik dat Paula in het gouden concept blijft geloven en niet te dure eisen gaat stellen (een nieuwe scooter of casino?).
Om de hoek bij Flatland liep ik zowaar tegen videowerken aan van Pieter Henket waarin Nederlandse bekende acteurs (daar zijn we ook echt niet het allerbeste in) rondschuifelden. Op de standbeurssalontafel lag zijn boek. Nietszeggende trukendoosfotografie. In zijn geval jammer dat hij autodidact is, want hij zou op z’n minst een keer op z’n donder moeten krijgen van een docent (maar een curator of galeriehouder mag ook hoor) die bijvoorbeeld zou zeggen: waar is je gevoel gebleven? Daarna ontwaarde ik een enorm plexiglazen panoramische afbeelding van honderden bij elkaar gefotoshopte cactussen, ik had het werk nog nooit gezien maar dacht toch meteen: Ruud van Empel. Ik denk zelfs dat de heer Lee To Sang dit voor zijn studioachtergrond zou hebben afgekeurd.
Toen ik bij Galerie Wouter van Leeuwen de foto van de waaiende boom van Han Singels (Gamerensewaard 2006), in alweer een nieuwe oplage van 10, zag hangen moest ik toch wel even slikken en vroeg me af of fotograaf en galerist zich niet aan de ethische onherroepelijkheid van eerdere afspraken moesten houden. Wat moet de serieuze verzamelaar hier niet van denken? Met schaamrood op de wangen hoorde ik mezelf in het verleden herhalen: nee hoor mevrouw, er worden echt niet meer dan 10 gedrukt. Na deze desillusie (ik ben erg op Han en Wouter gesteld) kwam ik in de altijd in eigen stijl verlichte stand van Kahmann Gallery. Mijn blik bleef hangen bij een bloem van Carla van de Puttelaar gepositioneerd onder een foto van een arm. Hangende arm, staande bloem. Ik was inmiddels al zo murw (aangerichte hersenschade) van voorgaande afknappers dat ik de oppervlakkigheid van deze galerie niet meer kon doorgronden.
Ik heb vast ook een heleboel niet gezien en toen ik richting uitgang tussen antieke kasten het staatsieportret van Willem Alexander door Koos Breukel meende te herkennen leefde ik even op. Toen ik dichterbij de stand kwam van Jan Roelofs antiquairs wist ik het zeker: de foto (eigendom van RVD en die door maker en zijn dierbare galeriehouder niet voor commerciële doeleinden mag worden ingezet) was realistisch nageschilderd. Let u vooral op de rimpels. Iedereen (zegt het voort, Koninklijkhuis.nl) mag het portret gratis downloaden en dat wordt door ondernemende Nederlanders ook driftig gedaan voor bierviltjes, koektrommels en theelepels. Het portret (50x40cm) bleek geschilderd door Sylvia Willink en de prijs is slechts € 14.500,-. De Brabantse vendeuse zei nog toen ik schijnheilig informeerde: ‘De schilderes heeft hem zo raak getroffen, ZKH is zó verstild neergezet.’
Willem van Zoetendaal