In Stedelijk Museum De Lakenhal Leiden is tot en met 18 april 2004 de tentoonstelling Foto’s van Vijftig te zien, een viering van het jubileum dat het Prentenkabinet van de Universiteit Leiden nu vijftig jaar fotografie verzamelt.
Vijftig jaar geleden besloot het Prentenkabinet Leiden als eerste openbare instelling in Nederland om naast prenten en tekeningen ook foto’s te gaan verzamelen. Uit deze rijke verzameling is werk gekozen van meer dan 80 fotografen. De foto’s zijn geselecteerd op hun kracht als uitdrukkingsmiddel van een tijd en op hun waarde als individueel kunstwerk.
In 1953 nam het Prentenkabinet van de Universiteit Leiden het initiatief om eigentijdse en historische foto’s te gaan verzamelen en exposeren.
Dit besluit heeft in grote mate bijgedragen tot de erkenning van de fotografie als een zelfstandige vorm van kunst. Inmiddels herbergt de collectie het werk van meer dan 322 Nederlandse fotografen die in de jaren vijftig actief waren. Voor de tentoonstelling is hieruit een selectie gemaakt. Zo’n 250 foto’s van bekende en onbekende fotografen doen de sfeer van de jaren ’50 herleven. Tegelijkertijd geven zij inzicht in de toen heersende opvattingen over fotografie: de foto als documentair werk of als esthetisch object.
De jaren vijftig staan over het algemeen bekend als jaren van optimisme, van wederopbouw en van vertrouwen in de toekomst. Het is een beeld dat zich hardnekkig heeft vastgezet in ons collectieve geheugen. De tentoonstelling Foto’s van Vijftig. De jaren vijftig volgens de foto’s van het Prentenkabinet van de Universiteit Leiden laat zien dat dat beeld slechts één kant van de jaren vijftig belicht.
Foto’s van onder anderen Cas Oorthuys, Emmy Andriesse, Carel Blazer en Jan Versnel stralen een optimistische kijk op het leven uit, weergegeven in vrolijke kinderen en volwassenen, nieuwe materialen en vormgeving. Maar vooral fotografen als Ed van der Elsken en Johan van der Keuken ageren tegen de hoopvolle, optimistische visie op het leven. Ed van der Elsken woont begin jaren vijftig in Parijs en fotografeert daar existentialistische jongeren, rondhangend in cafés en op straat. Johan van der Keuken fotografeert, als hij zelf nog op de middelbare school zit, klas- en leeftijdsgenoten rokend, drinkend en met melancholische blik.
Johan van der Keuken en Ed van der Elsken publiceren deze foto’s als een beeldverhaal in respectievelijk het boek Wij zijn 17 en Een liefdesgeschiedenis in Saint Germain des Prés. Deze auteursfotoboeken zijn een nieuw fenomeen in de jaren vijftig. Ze zijn doordrenkt van de subjectieve visie van de fotograaf, niet alleen op het gebied van de fotografie maar ook wat vormgeving en tekst betreft. Daarom worden deze auteursfotoboeken als kunstenaarsboeken beschouwd, als een autonoom kunstwerk. Op de tentoonstelling zijn behalve de foto’s ook verschillende stadia van het ontstaan van deze boeken te zien.
De tentoonstelling is samengesteld door Stedelijk Museum De Lakenhal en het Prentenkabinet van de Universiteit Leiden. De samenwerking voorziet tevens in een publicatie die bij de tentoonstelling verschijnt, maar ook als een op zichzelf staand fotoboek is opgezet. Dr Ingeborg Leijerzapf (hoofdconservator van het Prentenkabinet) en drs Doris Wintgens Hötte (conservator Stedelijk Museum De Lakenhal) schreven de inleiding. Het boek omvat meer dan 100 zwart-wit foto’s op kloek formaat met korte biografieën van alle deelnemende fotografen en is voor 24 euro verkrijgbaar in de museumwinkel en de betere boekhandel.
Tijdens de tentoonstelling worden verschillende workshops fotografie georganiseerd, in samenwerking met de Leidse Volksuniversiteit K&O en het Leidse Volkshuis, in de maanden januari t/m april 2004.
Films van Johan van der Keuken en Ed van der Elsken die zelden vertoond worden zijn in het museum te zien op zondag 8 en 29 februari en 14 en 28 maart om 14.00 uur.
Meer informatie bij De Lakenhal.