Het Verzetsmuseum in Amsterdam heeft deze maanden een bijzondere tentoonstelling in huis: het foto- en filmarchief van Prins Bernhard. De jaren 1940 – 1945. Kort voor zijn overlijden gaf hij het Verzetsmuseum Amsterdam toestemming een tentoonstelling samen te stellen uit zijn particuliere albums.
Herkomst foto: Koninklijke Verzamelingen, Den Haag.
Prins Bernhard doorkruiste als bevelhebber van de Binnenlandse Strijdkrachten per jeep de getroffen oorlogsgebieden. Hij bezocht de pas bevrijde Nederlandse steden in de zuidelijke, oostelijke en noordelijke provincies. Hier is Bernard te zien tijdens een tocht door het bevrijde noorden, april 1945
—————————————–
Deze expositie geeft een persoonlijk beeld van de vele activiteiten van de prins tijdens de tweede wereldoorlog. Prins Bernhard, de gemaal van onze latere koningin Juliana, maakte een turbulente tijd door in de oorlogsjaren.
En hij heeft er van genoten. De toenmalige koningin Wilhelmina schreef aan haar dochter Juliana: ‘B. is één en al opwinding en jongenspret. Heeft prachtavonturen die hij je zelf maar moet vertellen’.
Martha Bakker, samensteller van de tentoonstelling en het boek, maakte op basis van de persoonlijke foto-albums en dagboeken van Bernhard een onthullende expositie.
Het Verzetsmuseum toont een groot aantal zwart-wit foto’s en een vijftal kleurenfilms. Het beeldmateriaal is -zowel in de expositie als in het begeleidende boek – keurig chronologisch geordend: in de expo krijgt elk oorlogsjaar zijn eigen afgeschermde ruimte, in het boek zijn eigen hoofdstuk.
Wij zien de spanning op het gezicht van Juliana, 12 mei 1940, in de torpedobootjager Codrington op weg naar Engeland.
Misschien wel Bernhards beste foto’s zijn de beelden die hij vanuit zijn Londense appartement maakte van de ‘Blitzkrieg’, de Duitse bombardementen op de Britse hoofdstad in 1940.
Juliana, Beatrix en Irene waren toen al naar Canada afgereisd. Bernhard krijgt vlieglessen van ‘ace’ Murray Payn (een ‘ace’ is een piloot die minstens vijf vijandelijke vliegtuigen heeft neergeschoten) en haalt op 25 april 1941 zijn vliegbrevet. Payn, waarmee Bernhard bevriend bleef en die hem bij diverse avonturen vergezelde, sprak de hoop uit dat hij als vlieger zijn eerste jaar door zou komen, omdat Bernhard naar zijn mening een nogal roekeloze inborst had.
Bernhard hield van zijn vrouw en kinderen, van vliegen, van fotograferen en filmen en van zijn hond, de Sealyham-terriër Martin. Zoals elke piloot, hield onze prins een logboek bij van zijn vliegreizen. Bijzonder was dat hij dat ook deed voor zijn terriër Martin, één van de weinige viervoeters met meer dan duizend gecertificeerde vlieguren.
Tijdens de bombardementen op Londen experimenteerde Bernhard met zijn Leica-camera. Hij schrijft aan Juliana over een opname ‘gemaakt van een nacht in Londen, 3 uren geëxposeerd. De strepen zijn de wandelende sterren en de punten de granaatexplosies. Aardig.’
Voor zijn bewegende beelden maakt Bernhard in eerste instantie gebruik van Agfacolor films. Dat blijkt uit het verzoek aan zijn ega om die in New York te laten ontwikkelen. Later, tijdens familiebezoekjes in Canada, zijn reis langs de slagvelden in Afrika en bij de bevrijding van Nederland, kiest hij voor 16 millimeter Kodachromefilms. In de brieven aan Juliana vraagt hij diverse keren om een groot aantal films van 100 voet.
Bernhard was niet bang uitgevallen: hij fotografeerde het viegtuigje waarmee hij een ongelukkige landing maakte, vloog meerdere malen nieuwe vliegtuigen van Canada naar Groot Brittannië (verliespercentage 10 %) en fotografeerde drie bombardementsvluchten vanuit een B-24 Consolidated ‘Liberator’ boven Frankrijk in 1944. Ook dat heeft hij overleefd, zodat hij januari 1945 unieke (kleuren-)opnamen kon maken van bevrijd Zeeland. Tentoonstelling en boek sluiten af met beelden van de aankomst van Juliana en de kinderen op vliegveld Teuge op 4 augustus 1945. Bernhard maakt er filmopnamen van.
Han Schoonhoven
Tentoonstelling:
Het foto- en filmarchief van Prins Bernhard. De jaren 1940-1945
t/m 17 april 2005
Verzetsmuseum Amsterdam Plantage Kerklaan 61 Amsterdam
www.verzetsmuseum.org
Boek:
Het fotoarchief van Prins Bernhard. De jaren 1940-1945
Uitgeverij De Verbeelding/Verzetsmuseum Amsterdam.
ISBN 90 74159 75 3
prijs : 18,90
www.verbeelding-fotoboeken.nl
Lezing:
Op 20 maart om 14.00 uur geeft historicus Cees Fasseur, auteur van de biografie over koningin Wilhelmina, een lezing.
Toegangsprijs: 7,50 euro (inclusief museum- en tentoonstellingsbezoek)