Afgelopen week was de serie Handel: Een typisch Brabants dorp van Joost van den Broek te zien in Vrij Nederland. Van den Broek maakte de serie, in het kader van PS Camera, met de camera van Martien Coppens (1908-1986).
In de geest van Coppens wilde hij werken. Een eerbetoon brengen aan zijn voorganger. Maar wat is het dan precies, wat Coppens karakteriseert? Wat heeft Coppens allemaal gefotografeerd en waar is er nog ruimte ‘over’ om, als hedendaagse fotograaf werkend ‘met de camera van‘ tot iets te komen wat ‘een ode brengt aan’ en ‘eigen’ is.
De eerste stap is heel goed kijken en onderzoeken wat Coppens werk kenmerkt, wat hij heeft gedaan in de lange periode waarin hij voornamelijk het gebied rond de Brabantse Peel fotografeerde: van kerken, landschappen en interieurs tot portretten (waarvan de ‘peelkoppen’ het bekendst zijn).
Een tweede stap is kijken wat Van den Broek zijn persoonlijke link is met het werk van Coppens en waar deze twee elkaar kunnen ontmoeten.
Na uitvoerig bestuderen van het oeuvre van Coppens en navraag bij zijn familie bleek de plek waar dit moest gebeuren: Handel. In het Brabantse dorp waar Van den Broek zelf opgroeide was nog een ‘gat’ te vullen.
In de pakweg zeventig boeken die er van Coppens zijn verschenen staat welgeteld e?e?n foto die is gemaakt in Handel. In de oorlog, tijdens de traditionele bedevaart van Valkenswaard naar Handel. Deze was door de Duitsers verboden, maar zo onopvallend mogelijk werd de pelgrimage toch gelopen.
Waarom heeft Coppens zijn lens verder nooit meer op Handel gericht? En waarom heeft hij de pelgrimage niet gevolgd? We zullen het niet weten. Van den Broek kon het ‘ontbrekende’ Brabantse (pelgrims)dorp in het oeuvre van Coppens met diens camera alsnog we?l op lichtgevoelig materiaal gaan vastleggen.
Met de blik door de schacht van de tweeogige Kalloflex, worstelend met de technische beperkingen van de camera (met zijn korte scherpstelslag en kleine knopjes en cijfers) en met de beelden uit de vele boeken van Coppens in zijn achterhoofd, deed Van den Broek een poging dicht bij de aard van Coppens werk te komen. Hij stelde zich echt voor hoe hij het gedaan zou hebben; welk landschap zou hij hebben vastgelegd en wie hij zou hebben geportretteerd.
Het inleven in Coppens werk en het toelaten van technische onvolkomenheden als onscherpte hebben zeker een bijdrage geleverd aan de sfeer in de door Van den Broek’s gemaakte foto’s. Het resulteert in een serie artistieke en gevoelsmatige beelden waar, in navolging van Coppens, portretten, landschappen en reportage-beelden hand in hand gaan.
—
Acht beelden van de door Van den Broek gemaakte foto’s (met begeleidende tekst) zijn gepubliceerd in Vrij Nederland (VN 32, 11 augustus 2012, jaargang 73).
Op het Facebook-prikbord van Joost van den Broek staan enkele beelden: de openingsspread en de Mariaboom