Tijdens een zitting, vanochtend in het Amsterdamse kantongerecht, is in samenspraak van rechter en officier van justitie de aanklacht tegen straatfotograaf Theo Niekus nietig verklaard.
De advocaten van Niekus hadden het al verwacht: de aanklacht vanwege het zich ‘zonder redelijk doel ophouden’ op de Amsterdams Dam hield geen stand.
De zaak vertrok zich in vijf bedrijven: 1. De rechter vraagt Niekus wat er op die bewuste dag in juni aan de hand was. 2. Niekus’ advocaat stelt hem nog enkele aanvullende vragen. 3. De officier van Justitie plaats één en ander in een juridische context. 4. De rechter vraagt of Niekus daarop nog wat te zeggen heeft, waarop de fotograaf het onder dit stukje geplaatste statement voorleest. 5. De rechter stelt vast dat hij ter plekke tot een uitspraak kan komen: vrijspraak.
De rechter, die kopietjes van de berichtgeving rond deze zaak op zijn tafel had liggen, toonde zich verbaasd over de publiciteit en vond die tamelijk overtrokken. Hij brak een lans voor de politie die het in het centrum van Amsterdam best zwaar heeft. Waarop Niekus op aanraden van zijn advocaat op zijn tong bijt om niet te vragen waarom zij zich dan bezig houden met het uitschrijven van zinloze bekeuringen.
De advocaten waren enigszins teleurgesteld dat er geen gelegenheid was om van gedachten te wisselen over principiële zaken als het fotograferen op straat in het bijzonder en de persvrijheid in het algemeen. Ook Niekus had gemengde gevoelens, wel opgelucht, maar toch lichtelijk onbevredigd dat deze zaak als een nachtkaars uitging.
• Zie ook een eerder bericht op Photoq over deze zaak: FotografenFederatie staat aangeklaagde fotograaf bij
Bijlage: het statement van Theo Niekus
Laatste woord.
Het is eigenlijk te belachelijk voor woorden dat een zo mooie richting in de fotografie, de vrije straatfotografie, d.i. het vastleggen van het openbare leven zoals zich dat op straat voordoet, steeds meer en vaker in een kwaad daglicht staat. Bizar geïnterpreteerde privacy-regels en internet zijn daar mede debet aan. De angst steekt de kop op! De vrije straatfotograaf is iemand die z’n intuïtie gericht heeft naar de tijdgeest, is in die zin een journalist van het dagelijks leven. Het dagelijkse leven dat niet de krantenpagina’s haalt, maar desalniettemin van belang is.
De straatfotografie (waarin Nederland toch een kleine traditie heeft hoog te houden) is een vorm van fotografie waarvan, in de eigen tijd, niet altijd het belang wordt onderkent, maar die voor komende generaties een bron van informatie kunnen zijn. Zo hebben wij nu, dank zij de foto’s van Ed vd Elsken een prachtig beeld van onze stad in de jaren ’50 t/m ’70. Het graag op straat zijn en daar fotograferen zijn democratische rechten. Ook om niet aan een economische wedloop deel te nemen is een democratisch recht. Waar deze rechten onder druk staan, staat de vrijheid tot handelen en de vrijheid van meningsuiting onder druk.
Een hoogst zorgelijke ontwikkeling is het ‘ondergronds’ gaan van velen die op straat fotograferen, omdat zij zich daar steeds minder op hun gemak voelen. Kleine, sneaky cameraatjes ondersteunen dit, kunnen zelfs mede een gevolg zijn van deze gevoelens. Het is misschien een wanhoopsdaad, dat kan ik onvoldoende beoordelen, maar het stiekem gegluur met allerhande beveiligings- en politie-camera’s, slaat als voorbeeldfunctie in dezen de plank volledig mis. In de fotografie heeft regelgeving en het ensceneren een hoge vlucht genomen, maw. zij is vrijwel geheel aan banden gelegd.
De ‘vrije’ straatfotograaf, die zich hieraan onttrekt, wordt bizar gevonden, moet ‘gevolgd’ en ‘ondervraagd’ worden. Zelfs soms door collega’s! Voor iedereen zichtbaar, is hij een wel erg gemakkelijke prooi. (Moet ik, na 28 jaar fotograferen in de binnenstad, nog steeds aan iedere nieuwe in het blauw lopende figuur uitleggen wat ik aan het doen ben? Ondanks al die kamera’s die overal hangen? Dan denk ik: ‘U werkt hier? Know your city!’)
Daaraan wil ik slechts toevoegen dat het creëren van elke nieuwe wet een nieuwe groep mensen criminaliseert; uiteindelijk een ‘vrije’ natie torpedeert. Onze filosoof Spinoza schreef: ‘Wie alles met wetten wil vastleggen zal eerder tot verkeerde dingen prikkelen dan dat hij ze verbeterd.’
Dat was het.