In auteursrechtelijke inbreukzaken over foto’s kent de wet de fotograaf een speciale proceskostenvergoeding toe. De wet stelt dat ‘de in het ongelijk gestelde partij desgevorderd [wordt] veroordeeld in redelijke en evenredige gerechtskosten en andere kosten die de in het gelijk gestelde partij heeft gemaakt, tenzij de billijkheid zich daartegen verzet’ (artikel 1019h Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering). Deze maatregel wordt gevorderd naast schadevergoeding.
De regeling stelt dat een veroordeling van de verliezende partij in de reële advocaatkosten van de winnende partij mogelijk is. Dat maakt het optreden tegen auteursrechtinbreuken zeer aantrekkelijk. De bedragen die aan de winnende partij worden toegewezen variëren, hoewel er indicatietarieven zijn opgesteld (met een bandbreedte van redelijke kosten) waaraan de rechter zich kan maar niet per se hoeft te houden. De hoogte van daarin neergelegde redelijke toe te wijzen bedragen wordt mede bepaald door de complexiteit van de zaak.
De in het voordeel van de winnende partij toegewezen proceskosten op grond van deze specifieke wet- en regelgeving liggen qua bedrag veelal hoger dan de proceskosten die normaliter, in andere zaken dan over auteursrechten, worden toegewezen. Mits redelijk en evenredig, en niet in strijd met de billijkheid, kan de winnende fotograaf met een beroep op deze regeling een groot deel zo niet alle gemaakte kosten van juridische rechtsbijstand terugvragen. Vers twee is de inning van het toegewezen bedrag. Overigens heeft de hier omschreven regeling ook een keerzijde. Indien de rechthebbende verliest, komt hij voor dubbele kosten te staan. Hij zal de kosten van zijn eigen advocaat of gemachtigde moeten betalen en – indien gevorderd – worden veroordeeld tot betaling van de kosten van de advocaat of gemachtigde van de wederpartij.
In gevallen waarbij middels een advocaat of gemachtigde moet of kan worden geprocedeerd, rijst de vraag wanneer het gerechtvaardigd is een advocaat of gemachtigde in te schakelen. Is de fotograaf verplicht eerst zelf de inbreukmakende partij te benaderen, of mag hij direct rechtsbijstand hiervoor inschakelen? En vanaf wanneer mag de ingeschakelde advocaat of gemachtigde door hem of haar gemaakte kosten vorderen namens de rechthebbende? Hierover zijn in de rechtspraak tegenstrijdige oordelen te vinden.
De rechtbank ’s-Hertogenbosch oordeelde in de zaak Dijkstra/S. dat Dijkstra in een onnodig vroeg stadium een advocaat heeft ingeschakeld. Naar het oordeel van de rechter was het tot 4 februari 2011 niet nodig een advocaat in te schakelen. Daarvóór had de advocaat een sommatiebrief verzonden en een schikkingsvoorstel gedaan. De daarmee gemoeide kosten komen volgens deze rechter dus niet voor vergoeding in aanmerking. De nadien gemaakte kosten in verband met de juridisch inhoudelijke behandeling van de zaak, ook betreffende de behandeling van de juridische procedure, komen wel voor vergoeding in aanmerking. De rechter veroordeelt S. tot betaling van een bedrag van € 697,86 aan proceskosten.
De rechtbank Breda komt tot een ander oordeel inzake Van Hasselt/CDA. De inbreukmakende partij verweerde zich met de stelling dat de fotograaf eerst overleg met hem had moeten voren. De rechtbank wijst dat af: ‘Het staat Van Hasselt immers vrij om direct een gemachtigde in te schakelen’. Daarbij speelt ook een rol dat de inbreuk niet is erkend en de aangesproken partijen weigerden schadevergoeding te betalen zodat hierover verder is gecorrespondeerd. Uiteindelijk wordt een bedrag van € 2.690,16 aan proceskosten toegewezen aan de fotograaf.
Opvallend is dat in beide zaken ook een verschil zit tussen hoe complex de respectieve rechters de auteursrechtinbreuk zaken vinden. De eerste rechter oordeelt dat auteursrechtzaken juridisch ingewikkelde zaken zijn, waardoor men een advocaat mag inschakelen. In de tweede zaak is geoordeeld dat het auteursrechtelijke aspect niet als gecompliceerd kan worden gekenmerkt, maar kent de rechter wel de kostenveroordeling volledig toe.
Ik vind het niet meer dan redelijk dat een rechtszoekende fotograaf direct rechtsbijstand inschakelt. Zijn of haar belangenbehartiging is daarmee gediend. En het is ook gezien het optimaal kunnen insteken van een zaak ten opzichte van de wederpartij gerechtvaardigd.
Artikel 1019h Rv: http://wetten.overheid.nl/BWBR0001827/DerdeBoek/Titel15/Artikel1019h/geldigheidsdatum_25-04-2013
De indicatietarieven: http://www.rechtspraak.nl/Procedures/Landelijke-regelingen/Sector-civiel-recht/Documents/INDICATIETARIEVEN.pdf
De zaak Dijkstra/S: http://www.ie-forum.nl/backoffice/uploads/file/IE-Forum%20Rechtbank%20’s-Hertogenbosch%2018%20augustus%202011,%20zaaknummer%2011-3513%20(Roeland%20Petrus%20Dijkstra%20tegen%20S).pdf
De zaak Van Hasselt/CDA: http://www.ie-forum.nl/index.php?/Rechtbank+Breda/Gebruik+foto+zonder+toestemming+rechthebbende////28783//&offset=30/
—
Joost Becker is advocaat Intellectuele Eigendomsrecht en Internetrecht bij Dirkzwager te Arnhem (afdeling IE-IT, e-mail: becker@dirkzwager.nl, telefoon: 026-353 83 77).