De Rijksvoorlichtingsdienst heeft dinsdagavond een viertal nieuwe foto’s van de koninklijke familie vrijgegeven. Ze zijn in mei gemaakt door de ‘koningin van de Nederlandse fotografie’, Rineke Dijkstra, die er hier en daar in slaagt – binnen de beperkingen die de RVD en de familie stellen – iets van haar eigen handschrift overeind te houden. Voor de afwisseling in de vorm van een recensie.
Bijschrift bij de foto boven: Wassenaar, mei 2013: Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander, Hare Majesteit Koningin Máxima met hun dochters de Prinsessen Catharina-Amalia, Alexia en Ariane en hond Skipper.
Anders dan de wat donkere en licht-protserige beelden die Koos Breukel rond de kroning schoot – onvermijdelijk gezien de hermelijnen mantel en andere rijkdom – zien we op de heldere foto’s van Rineke Dijkstra een Nederlandse familie. In goeden doen, dat wel. De foto’s hebben iets van de foto’s die Taco Anema enkele jaren geleden maakte van Nederlandse families. We zien echte mensen, gelukkig ook, en ze doen denken aan deftige interieurbladen uit de jaren… mag ik het zeggen… zeventig en tachtig. De gegoede burgerij, gezeten in de serre van de villa, met een vruchtboom die een orangerie doet vermoeden. En op de achtergrond zien we het groen dat we kennen van de Vondelpark-foto’s van Dijkstra.
Bijschrift van de RVD bij deze foto: Wassenaar, mei 2013: Prinses Alexia, Prinses Catharina-Amalia en Prinses Ariane
Onweerstaanbaar, drie van die blakende blonde meiden. Een typering die nooit eerder bij me opkwam bij een foto van Dijkstra. Wat zou het fantastisch zijn als de fotografe ze ieder jaar mag portretteren. Zoals ze eerder de asielzoekster Almerisa en de legionnair Olivier Silva jarenlang volgde, resulterend in geschiedenissen over volwassen worden.
Wassenaar, mei 2013: Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander
Ai, dat is nou jammer. In de jpg-titel van deze foto staat het woord uitsnede. De foto voelde al wat plat, en dat is gek bij een portret dat Rineke Dijkstra maakt. Natuurlijk, de koning staat er enerzijds wat stijfjes bij en anderzijds zie je hem toch zijn best doen. Maar van een foto van iemand als Dijkstra maak je toch geen uitsnede? Het neigt nu naar een pasfoto, waar een ruimere achtergrond voor de vorstelijke waardigheid had kunnen zorgen. Wie bedenkt dat de foto moet ophouden in de punt waar de stropdas in de jas verdwijnt? Wie beslist dat er wel een stuk van die rechterkant afkan waardoor de mouw deels buiten het kader valt? Ik was er niet bij, en ik ken de reden niet, om er nog maar van te zwijgen dat ik niet weet wat er uitgesneden is. Maar mijn ervaring als beoordelaar van foto’s laat me gelukkig steeds minder vaak in de steek. Ik voel de neiging om te stellen dat de RVD hier uitglijdt in de richting van majesteitsschennis.
Wassenaar, mei 2013: Hare Majesteit Koningin Máxima
Kijk, hier zie je hoe Rineke Dijkstra iemand neerzet tegen een achtergrond. Hartstikke neutraal en daarmee versterkt-ie de kracht van de mens die ervoor staat, in de hele omvang die hoort bij een half portret. Op het meditatieve af. Een vrouw in een jurk die al bijna even meditatief is, zij het dat de bewust aanwezige naden haar boezem zeker niet onvermeld willen laten. En wat moeten we met de gezichtsuitdrukking van de beeldschone Argentijnse? Zeker, de kijker ziet wat hij wil zien, zo is het. Ze lacht, maar heeft ook dat licht onduidelijke van Willem-Alexander hierboven. Dat kennen we niet zo van haar. Is dat dan toch het oog van Rineke Dijkstra?
Hoe dan ook. De koningin is een echte vrouw (ja ja, van deze tijd, zeker), en een volwassen mens. En dat is natuurlijk wat we missen in deze sessie van Rineke Dijkstra: de nog dolende geesten van pubers, adolescenten en jongvolwassenen. Die zijn nog op zoek naar wat het leven gaat brengen. Bij het hier geportretteerde koningspaar is dat niet het geval, zij zijn gearriveerd.
Eerder op PhotoQ:
Koos Breukel maakt staatsiefoto’s nieuwe koning en koningin
En nog twee staatsiefoto’s met koningsmantel