De Foto Kees Scherer Prijs 2011 is toegekend aan Henk Wildschut voor het fotoboek Shelter. De prijs is zondagmiddag uitgereikt tijdens het Fotofestival Naarden. De prijs voor het beste fotoboek van de afgelopen twee jaar, een geldsom van 5000 euro, is in het leven geroepen door de Stichting FotoArchief Kees Scherer en is voor de tiende keer uitgereikt.
De andere genomineerde boeken waren The Kaddu Wasswa Archive van Andrea Stultiens en Tokyo Tokyo van WassinkLundgren
De jury bestond uit Anneke van Veen, Anthon Beeke, Bart Nieuwenhuijs. Ellen Dosse, Marga Rotteveel, Max van Rooy (voorzitter) en Rik Suermondt.
De circa 140 fotoboeken die hebben meegedongen naar de Foto Kees Scherer Prijs 200911 zijn tentoongesteld in het Andreashuis in de Turfpoortstraat in Naarden Vesting, In het kader van het FotoFestival Naarden (21 mei t/m 19 juni). U kunt hier alle boeken inzien.
Shelter is te koop bij post editions
JURY RAPPORT FOTO KEES SCHERER PRIJS 2011
Tokyo Tokyo is de titel van het genomineerde fotoboek van het duo WassinkLundgren. Tweemaal hetzelfde woord. Zo verraadt de titel dat het boek is opgebouwd uit series van tweeluikjes waarop steeds, twee keer, bijna hetzelfde straatbeeld van Tokyo is te zien. Het ene luikje is gefotografeerd door Thijs groot Wassink het andere door Ruben Ludgren.
De willekeurige straatkiekjes – want dat zijn het – zijn gelijktijdig genomen. Laat er een paar seconden verschil tussen zitten. Twee keer dezelfde voetganger op hetzelfde moment, bijvoorbeeld lopend op een zijbrapad en bellend met zijn mobiele telefoon, maar uit een iets andere hoek gefotografeerd.
Wanneer je de tweeluikjes, in een zorgvuldig gecomponeerd ritme achter elkaar afdrukt in het groot formaat boek, gebeurt er iets wonderlijks. Door de verschoven dubbelbeelden gaan de gefotografeerde mensen bewegen. Ze leven. En voor je het weet loop je als toeschouwer tussen hen in door Tokyo en kan je niet meer ophouden met kijken. Dankzij een vrij simpele fotografische trouvaille hebben WassinkLundgren een mooi, spannend boek over de stad en de bewoners van Tokyo gemaakt.
Het tweede genomineerde fotoboek geeft zich minder snel gewonnen.
‘Het Kaddu Wasswa Archief’ van Andrea Stultiens is een visuele biografie van de in 1933 in Oeganda geboren Kaddu Wasswa. Als leraar, sociaal werker, schrijver, fotograaf en fotoverzamelaar heeft Wasswa een bijzondere rol gespeeld binnen zijn eigen leefgemeenschap. Met gevoel voor grote en kleine geschiedenissen heeft hij zijn persoonlijke leven altijd in woord en beeld gedocumenteerd. Aan de hand van dit archief en aan de hand van Kaddu Wasswa zelf, wordt dit leven, in alle facetten, met liefdevol gevoel voor detail door fotografe Andrea Stultiens, gereconstrueerd.
Het resultaat is een indrukwekkend rijk boek, vol gevarieerde beelden – van documentaire fotografie tot regelrechte kunst – dat, en nu eens werkelijk met recht, uniek genoemd mag worden.
Het derde genomineerde fotoboek heet kortweg ‘Shelter’. De fotograaf is Henk Wildschut. De afgelopen vijf jaar heeft hij zich geconcentreerd op de armzalige wereld van illegale immigranten in Europa. Shelter is het verstilde resultaat van wat concentratie – dat zeldzame goed in deze voortzappende tijd – aan spirituele verbeelding vermag op te leveren.
In tegenstelling tot de vorige twee genomineerde boeken zijn er in Shelter, op enkele uit het beeld vluchtende uitzonderingen na, geen mensen te zien. Wel een paar stel blote en geschoeide voeten onder grove dekens uitstekend, of een vage lichaamsvorm bedekt door een sprei of lap die een slapend mens doet vermoeden. Maar gezichten worden in Shelter niet getoond.
Tussen 2006 en 2010 fotografeerde Wildschut de in elkaar geflanste onderkomens van de illegalen. Om te beginnen zijn het niet meer dan de uit de grote stad bekende, zwervers-slaapplaatsen bestaande uit een deken, een tas, een samengevouwen kartonnen doos, in de hoek van een station in Rome, in een Madrileens park of op Malta. De ongewenste immigranten uit Afrika, India en vooral uit Aghanistan en Pakistan zijn hier nog ‘in transit’ zoals het in modern luchthaven-jargon heet.
Straks, in het bos bij Calais, met het beloofde Engeland aan de overkant van het vervloekte water, begint voor de hunkeraars naar werk, rust en een beetje vrede het echte Shelter-bestaan. Voor Henk Wildschut staat het bosachtige terrein, ingeklemd tussen een fabriek en een buitenwijk, symbool voor de problemen rond illegale immigratie in Europa. Jarenlang was de fotograaf verslaafd aan dit gebied. Verslaafd aan de beelden die het symbool op een gevoelige, poëtische wijze zichtbaar maken. Dat zijn de hutten en tenten, de geïmproviseerde bouwsels van lappen, dekens met de prachtigste patronen in felle of aardse tonen, kleurrijke dekbedden, mottige matrassen, open geknipte, plastic vuilniszakken, donkergrijs of blauw, zwerfhout, takken, touwen en plakband.
Door de opgejaagde illegalen zijn de geheimzinnige creaties kunstig tussen de stakerige, takkenrijke bomen geconstrueerd.
Ja, het woord kunstig is gevallen. Stuk voor stuk zijn de schuilplaatsen aangrijpend mooi. Van buiten schilderachtig. Van binnnen toonbeelden van de behoefte aan huiselijkheid. Ook dat is ontroerend. Keurig opgevouwen dekens, kleren opgehangen aan een tak, geen rommel, geen afval op de vloer die eigenlijk van het bos is. Alles aan kant. Onder alle omstandigheden je waardigheid behouden, lijken de interieurs te zeggen. Maar zij die het zo hebben ingericht, zijn nergens te bekennen. Zij zijn weer op de vlucht, opgejaagd door de eeuwige controle-politie.
Zo fotografeerde Wildschut het drama van de illegale immigranten rond Calais, en later bij Duinkerke, zonder enige grimmigheid, zonder direct de uitzichtloosheid te laten zien, op het eerste gezicht zonder drama. Maar als je luistert naar wat al die schilderachtige Shelters te vertellen hebben, springen de tranen van wanhoop je in de ogen. En dan besef je dat die verhalen nog lang niet afgelopen zijn.
Shelter is een hoogst actueel fotoboek, prachtig helder vormgegeven door Robin Uleman.
Daarom koos de jury unaniem voor Shelter van Henk Wildschut als winnaar van de Foto Kees Scherer Prijs 2011.
Max van Rooy