Boek en tentoonstelling heten voluit: Kiyoshi Suzuki. Soul and Soul 1969 – 1999. De presentatie in de Groninger Noorderlichtgalerie is het eerste retrospectief over deze fotograaf wereldwijd. De expositie is opgebouwd uit een groot aantal ‘vintage-prints’ en boekdummy’s. De dummy’s blijken een essentieel onderdeel van werk en leven van Suzuki.
Soul and Soul is de titel van het eerste boek van de Japanse fotograaf Kiyoshi Suzuki (1943-2000). De Japanse titel luidt ‘Nagare No Uta’ wat zoveel betekent als ‘Songs of Drifting/Songs of Floating/Songs of Wandering’, een omschrijving die de kern van Suzuki’s fotografie feitelijk adequater omschrijft dan de veel vagere Engelse boektitel.
Suzuki’s oeuvre is sterk verbonden met zijn ambitie om fotoboeken te maken. Yoko Suzuki, zijn weduwe, vertelt in de openingstoespraak die als voorwoord bij het boek is opgenomen, dat de fotograaf zijn gelukkigste momenten kende wanneer er in de drukkerij een nieuw boek werd ‘geboren’. Samen met Yoko Suzuki onderzocht samensteller Machiel Botman de omvangrijke nalatenschap van de fotograaf.
Voor deze presentatie stelde Botman een catalogus samen, die het uiterlijk van de dummy voor Soul and Soul als uitgangspunt heeft. Hij en vormgever Hans Miedema creëerden een expressief verslag, dat in vogelvlucht door het oeuvre van Suzuki gaat.
Er bestaan acht boeken van Suzuki, zeven ervan gaf hij in eigen beheer uit. Voordat hij overtuigd was over de uiteindelijke vorm voor de publicatie werkte hij lange tijd aan de dummy’s, die hij met collega’s maar ook met bijvoorbeeld de locale banketbakker uitgebreid besprak. Soul and Soul verscheen in 1972, in hetzelfde jaar als Goodbye Photography of Farewell to Photography, de titels waaronder het revolutionaire boek van Daido Moriyama bekend werd.
Suzuki is omschreven als een ‘fotografen-fotograaf’, een kunstenaar die op de ontwikkelingen vooruitloopt en slechts door zijn collega’s begrepen (en soms benijd) wordt. Botman vond in het archief allerlei artefacten van de vriendschap die Suzuki jarenlang met Robert Frank onderhield. In de inleiding noemt de samensteller tijdgenoten als Ed van der Elsken en William Klein, waarvan boeken in Japan verschenen en die Suzuki ongetwijfeld gezien heeft.
Wanneer je zijn werk zou willen karakteriseren, denk ik eerder aan Gerard Fieret dan aan Van der Elsken, meer aan Frank dan aan Klein. Zowel in zijn onderwerpen als in zijn vorm blijkt Kiyoshi Suzuki een compromisloos kunstenaar, op zoek naar een nieuwe vrije beeldtaal. Een beeldtaal vrij van de burgelijke en militairistische waarden die zijn land zo lang in de greep hadden.
Han Schoonhoven
Kiyoshi Suzuki. Soul and Soul 1969 – 1999
fotografie: Kiyoshi Suzuki
samenstelling en tekst: Machiel Botman
voorwoord: Yoko Suzuki
vormgeving: Hans Miedema
paperback, 24 bij 29 cm, 76 pagina’s
illustraties in fullcolor and duotone
uitgever: Aurora Borealis
prijs: 39,50 euro
De tentoonstelling is nog tot en met 27 april te zien in de Noorderlichtgalerie, A-Kerkhof 12 in Groningen
• Meer over deze tentoonstelling op: www.noorderlicht.com