Het aantal fotografen dat zijn geld verdient met portretten is de laatste jaren gestegen. Ook huwelijken en andere privé gebeurtenissen zijn een stijgende bron van inkomsten in de fotografie. Het aandeel van particuliere opdrachtgevers in de omzet van fotografen is gestegen naar 31 procent, terwijl het aandeel van uitgevers daalde van 21 naar 11 procent.
Dat blijkt uit het Brancheonderzoek Fotografen 2010 dat de Fotografenfederatie heeft laten uitvoeren. Het onderzoek is gebaseerd op een onderzoek onder 863 fotografen die op verzoek een vragenlijst hebben ingevuld. De gevraagde informatie betreft het jaar 2009 en die wordt in het onderzoek vergeleken met een eerder verricht gelijksoortig onderzoek uit 2005
Dat steeds meer fotografen portretten maken is opmerkelijk omdat de verdiensten in deze sector afgelopen jaren zijn gedaald. Andere verschuivingen in het vak zijn onder meer een toename van het aantal vrouwen en een daling van het aantal fotografen dat zijn inkomen geheel uit het maken van foto’s haalt. Het ziet er naar uit dat voor een groot deel van de fotografen het beroep een part time bezigheid is geworden. Verder is er een stijging van het aantal beginnende fotografen vastgesteld, wat opmerkelijk mag heten in een tijd dat de gemiddelde omzet in de sector flink is verminderd. Bijna alle omzet is afkomstig uit Nederland.
De professionele fotografie is nu zo goed als helemaal digitaal. Waar in 2005 nog de helft van de fotografen meldde dat ze naast de digitale camera ook nog werkten met analoge opnamen is dat in 2009 gedaald tot 18 procent.
‘Fotograaf moet beter voor zichzelf zorgen’
Fotografen blijken niet erg goed voor zichzelf te zorgen. Ze lopen regelmatig tegen aantastingen van auteursrecht aan, maar tekenen lang niet altijd bezwaar aan. Slechts 30 procent van de fotografen is aangesloten bij de organisatie voor auteursrecht FotografenFederatie/Burafo. Een minderheid heeft verzekeringen afgesloten voor pensioen en arbeidsongeschiktheid.
Directeur Lars Boering van de Fotografenfederatie roept fotografen op beter voor zichzelf op te komen, waarbij zijn organisatie een helpende hand kan toesteken: “Fotografen hebben het bijzonder moeilijk en de vooruitzichten voor de toekomst blijven matig. Wie zich onvoldoende ontwikkelt in zijn ondernemerschap gaat het steeds minder redden. We zien nu dat jonge en startende fotografen er allemaal werk bij moeten doen om voldoende omzet te genereren. Wie zijn opdrachtgevers niet weet te vinden is kansloos op de huidige markt want het aanbod van fotografen en foto’s is enorm.”
De Fotografenfederatie is onlangs gestart met www.fotografenondernemen.nl. Boering: “Deze site is een groot succes. We merken dat fotografen vaak niet goed op de hoogte zijn van basisprincipes van ondernemen. Men wil vooral ‘lekker fotograferen’, maar daar ga je het niet mee redden de komende jaren. De telefoon gaat niet meer vanzelf en fotografen moeten actief worden in promotie en vooral investeren in zichtbaarheid, ook via websites en social media. Anders ziet men je niet tussen 10.000 anderen.
Boering vindt ook de gebrekkige kennis over auteursrecht bij zowel fotografen als opdrachtgevers zorgelijk: “Uit ons onderzoek blijkt dat de kennis over auteursrecht steeds minder wordt. Ook het feit dat fotografen geen werk maken van inbreuk op hun werk is schrikken. Hiermee laten ze inkomsten liggen en geven ze de afnemers alle ruimte om nonchalant om te gaan met beeld. Rechtenbeheer werkt namelijk tweezijdig: you teach people how to treat you. Geregeld weten wij de juiste beloning af te dwingen voor fotografen bij de rechter. Onze voorlichting op dit terrein blijft een belangrijk onderdeel van ons werk in 2011 en ook blijven wij in gesprek met de overheid om een goede auteursrechtelijke positie af te dwingen in de auteurscontractenwet. Dat doen we samen met andere organisaties om een sterk blok te vormen.”
Waar fotografen minder nadruk leggen op auteursrecht en verzekeringen, besteden ze wel veel aandacht aan educatie en techniek. Meer dan de helft van de fotografen zegt de komende tijd te investeren in cursussen en vakontwikkeling, alsmede in software, computers en lenzen.
Het Brancheonderzoek Fotografen 2010 wordt maandag 10 januari 2011 om 16.30 uur gepresenteerd in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam.
www.fotografenfederatie.nl