Drie kilo zwaar! Vijf centimeter dik! 318 pagina’s! 335 portretten! 100 jaar Lannoo! 20 jaar portretten van Stephan van Fleteren! Portret 1989 – 2009 is een boek van een begaafd fotograaf. Met deze publicatie en de gelijknamige tentoonstelling vieren uitgever en auteur hun jubileum. Mogelijk dat de feestvreugde hun kritisch vermogen enigszins heeft vertroebeld.
Er valt veel te genieten bij de presentaties van Vanfleteren. Een opmerkelijk aantal van mijn kennissen hebben zijn grote expositie in het voormalige wintercircus van Gent al bezocht. De reacties in de pers zijn lovend. Degenen die de tentoonstelling zagen hebben weinig aan het algemene beeld toe te voegen. ‘Indrukwekkend, monumentaal, imposant.’ Aan de in boekvorm verschenen oeuvreselectie kun je gelijke adjectieven verbinden. Vanfleteren heeft door de kwaliteit van zijn fotografie en het succes van Belgicum veel krediet bij zijn uitgever. En die pakte grootscheeps uit.
Het boek heeft een verende ‘vollinnen’ band. Het papier is dik en het drukwerk prachtig. En een belangrijk deel van de foto’s bevestigt dat Vanfleteren tot de beste portretfotografen van de lage landen behoort. Maar toch kan ik dezelfde kanttekening plaatsen als in mijn bespreking van zijn vorige publicatie: ‘Wanneer ik de beelden voor Belgicum had mogen selecteren, waren het er waarschijnlijk twintig of dertig minder geworden. Het streven naar een niet te realiseren ideaal van volledigheid dat fotografen delen met verzamelaars doet mijns inziens de mogelijke, oorspronkelijke kracht van een boek of verzameling te kort.’
De mimiek van sommige geportretteerden is bepaald ongeloofwaardig, te veel fronsjes en lachjes. Waarom zit Wim van Helsen onder een visnet en waarom staat de politica Anissa Temsamani in rollen prikkeldraad? Wilfried de Jong in zijn nakie met een fietswiel op de kasseien? Soit, wielersymboliek. Maar met een fietsband om zijn hoofd, het ventiel –als in een Kamagurka-cartoon- scheef op zijn kale schedel? Sorry, dan haak ik af.
Ook de volgorde van de foto’s had volgens mij beter gekund. De portretten zijn al te vaak op simpele vormtaal geordend. De grimassende acteur Wim Opbrouck is naast de verstilde Katja Schuurman afgedrukt want ze dragen allebei een wit hemdje. Ook lachende vrouwen en mannen met ontbloot bovenlijf worden groepsgewijs gepresenteerd. Anderen zijn door autoramen of met opgezette dieren gefotografeerd.
Vanfleteren is nog maar veertig, daar zit nog wel een jubileumpje of wat in. Hopelijk dat er dan iets preciezer, wat ingehoudener wordt geselecteerd. Daar zie ik naar uit.
Portret 1989 – 2009
foto’s en tekst: Stephan Vanfleteren
gebonden in vollinnen band, 30 bij 30 cm, 312 pagina’s, 335 foto’s in zwart-wit
uitgever: Lannoo
prijs: 55,00 euro
De tentoonstelling is nog tot en met 3 december 2009 te zien in Circus Mahy in Gent
Het boek Portret 1989-2009 is te koop in de boekhandel en te bestellen via bol.com:
Stephan Vanfleteren
Bekijk ook het video-interview met Stephan Vanfleteren bij PhotoQ’s multimedia