In een zaak tussen twee anonieme eisers en Fotodesign komt de interessante vraag aan de orde of Fotodesign een foto, waarop één van de eisers hoogzwanger staat afgebeeld, mag blijven gebruiken in zijn etalage. Deze zaak roept de vraag op hoever de toestemming tot publicatie van een portret reikt en of toestemming tot verdere publicatie van een foto kan worden ingetrokken.
——-
De foto van de vrouw is in opdracht van haar en haar partner door Fotodesign gemaakt. De foto heeft onmiskenbaar een zeer persoonlijk en intiem karakter: zij zijn afgebeeld zonder kleding waarbij van de vrouw de buik en een gedeelte van de borsten en armen te zien zijn en van haar partner een gedeelte van het gezicht, een schouder en een arm. De foto is op een geboortekaartje door eisers verspreid, maar later door Fotodesign (na een door de rechter irrelevant bevonden technische bewerking) in de etalage van de bedrijfsruimte geplaatst. Eisers willen dat laatste tegengaan, maar Fotodesign beroept zich erop dat er toestemming is gegeven.
Op de na de opdracht opgemaakte en door eisers ondertekende factuur staat:
“Belangrijk:
(…)
[voornaam] [gedaagde] mag het beeldmateriaal als voorbeeld gebruiken ter promotie van zijn werk. Als beloning wordt een kopie van het beeldbestand meegeleverd. (Doorhalen indien niet accoord)”
Naam:
Handtekening voor accoord: ”
Reikt de toestemming zo ver dat ook toestemming is gegeven voor plaatsing van de foto in de etalage van Fotodesign? Volgens de rechter wel. In de juridische literatuur is verdedigd dat toestemming zich alleen uitstrekt tot die openbaarmakingsvormen die overeengekomen zijn of overeengekomen moeten worden geacht. Bij (impliciete) toestemming wordt deze beperkt geacht tot de wijze, vorm, context, omvang en frequentie van de openbaarmaking die de geportretteerde redelijkerwijs heeft kunnen voorzien. Een dergelijke beperking is ook bij expliciete, doch algemene toestemming denkbaar. Hoewel in dit concrete geval voornoemde vrij algemene toestemmingstekst stand houdt, is het advies voor de fotograaf de toestemming schriftelijk vooraf vast te leggen en daarbij zover mogelijk te benoemen waarvoor toestemming wordt verleend.
Verschillende juridische wapens worden tevergeefs ingezet om de toestemming ongedaan te maken, maar het lukt geportretteerden in deze zaak niet om de gegeven toestemming aan te tasten. Waar eisers geen beroep op hebben gedaan, althans dat blijkt niet uit de uitspraak, is intrekking of opzegging van hun toestemming tot verdere publicatie. Kan eenmaal gegeven toestemming worden ingetrokken? Niet zonder meer. Toestemming is immers een overeenkomst. Er is een verbintenis om zich niet tegen openbaarmaking te verzetten. De rechtbank Utrecht oordeelde eerder in z’n algemeenheid dat het een geportretteerde die, expliciet of impliciet, toestemming heeft gegeven voor publicatie van de van hem gemaakte opnamen, in beginsel niet vrij zich staat tegen die publicatie te verzetten. Er zijn echter ook uitspraken te vinden met een andere uitkomst. Toepassing van het leerstuk van de redelijkheid en billijkheid op de overeenkomst kan er volgens die uitspraken – onder omstandigheden – toe leiden dat van de geportretteerde niet meer gevergd mag worden dat hij aan toestemming gehouden wordt. Dit zijn uitzonderingsgevallen, waarin bijvoorbeeld de reikwijdte en de gevolgen van toestemming niet te overzien zijn en/of foto’s voor lange duur en/of op grotere schaal gebruikt worden. Daarbij kan de privacygevoeligheid van de foto ook een rol spelen.
Kortom, of eens gegeven toestemming blijft gegeven hangt sterk af van de omstandigheden van het geval. Net als vaak bij andere juridische kwesties rondom foto’s blijft het maatwerk.
http://zoeken.rechtspraak.nl/detailpage.aspx?ljn=BQ7276
—
Joost Becker is advocaat Intellectuele Eigendomsrecht en Internetrecht bij Dirkzwager te Arnhem (afdeling IE-IT, e-mail: becker@dirkzwager.nl, telefoon: 026-353 83 77).