Wie is er bang voor een beetje sneeuw? Niet de harde kern van De Donkere Kamer, een mix van beeldenmakers en opdrachtgevers die elkaar eens in de twee maanden treft in Pakhuis de Zwijger. Ook aan het begin van dit nieuwe seizoen weer een volle bak. Het bekende plaatje: verse publicaties worden aan de man gebracht bij de boekenstand in de hal, zenuwachtige fotografen pitchen hun projecten in ontwikkeling, en een reeks interviews met gerenommeerde mensen uit het vak.
Ooit was hij een van de beste fotografen van Nederland, Hannes Wallrafen. Maar nu op de kop af negen jaar geleden werd hij getroffen door een erfelijke oogziekte en trad hij langzaam, maar noodgedwongen, de wereld van de blindheid binnen. Wat hij het meest mist aan de fotografie? “Heimwee naar beeld is het gemis van het onmiddellijke dat kan worden vastgelegd als een eeuwig bestaande herinnering,” zegt Wallrafen. Tegenwoordig zet hij zich in voor de stichting Geluid in Zicht, die de toegankelijkheid van openbare gebouwen voor blinden en slechtzienden door middel van maquettes wil bevorderen.
De eerste ‘pitch’ is van Wim Steijven. Hij wil, in de drie minuten die hem zijn gegeven op dit podium, laten zien hoe hij omgaat met de psychologische aandoening (depressiviteit) van zijn vader. Verder zou hij graag een expositie maken over de verschillende varianten van het post-traumatische stress syndroom. Humor is daarbij niet uitgesloten.
Carla van de Puttelaar, in een drie-gesprek met de gastheren, Lars Boering en Edie Peters, geeft ook blijk van een gezonde dosis zelfrelativering. Ooit begonnen aan de Rietveld Academie met de intentie op zich te bekwamen in het schilderen werd uiteindelijk de fotografie. Zo gaan die dingen.
Sindsdien is ze op een soort queeste naar het eigene van haar ‘godinnen’ (mannen fotografeert ze eigenlijk niet). Van de Puttelaar werd bekend om haar fascinatie voor de melkachtige meisjeshuid van haar adolescente modellen, maar tegenwoordig heeft haar dermatologische fascinatie zich ook uitgebreid naar ouderen waarbij de aderen als blauwe beekjes over de armen naar beneden stromen.
Zelfs de verwelkte tulpen die ze portretteert hebben ontegenzeggelijk iets erotisch. Daar is ze zich van bewust, maar tegelijkertijd neemt ze de seksuele lading weg door de modellen de ogen te laten sluiten (en dus de uitnodigende blik weg te nemen) en richt ze zich nadrukkelijk op de sculpturale formaliteit van haar subjecten. Het naakte lichaam met al zijn kwetsbaarheid, nog tot 20 januari te bezichtigen bij Beelden aan Zee in Den Haag
De Italiaan Stefano Carini doet zijn ‘pitch’ in het Engels en kiest zijn woorden zorgvuldig wanneer hij het publiek vraagt om steun voor zijn documentaire over een zigeuner gezin in de buurt van Turijn. Hij zou graag terug gaan om verder te fotograferen en Sabrina, het meisje dat in zijn beeldverhaal de hoofdrol speelt, een eigen rol in het project te kunnen geven.
Er is ook bezoek uit Rotterdam. Fotograaf Ruud Sies volgt sinds eind 2009 de bouw van De Rotterdam, de indrukwekkende hoogbouw die momenteel aan de voet van de Wilhelmina-pier wordt gerealiseerd. Het gaat hierbij om een van de meest prestigieuze en grootste gebouwen van Nederland, ontworpen door het bureau OMA van Rem Koolhaas. Sies: “Ik kan me niet anders heugen dan dat er gebouwd wordt in Rotterdam.”
Hij toont zich ondertussen ook een kenner van het werk van Lewis Hine, die ooit de mensen portretteerde die op hoop van zegen naar Amerika vertrokken. Vanuit Rotterdam. De werkomgeving van Sies is, anders dan die van Carla van de Puttelaar, nog steeds een echte ‘mannenwereld’. In het begin van zijn project werkten er slechts 90 man op de bouwplaats, maar inmiddels zijn dat er 850, uit 13 verschillende landen. Hoogtevrees? Sies: “Ik groei met het gebouw mee, dus ik raak er langzaam aan gewend.”
De pitch-ronde wordt afgesloten door Petra Noordkamp die de film l’Eglisse (De Eclips) van Antonioni als uitgangspunt heeft genomen voor haar visuele onderzoek naar de stad als decor. Gefascineerd door het narratieve potentieel van stedelijke plekken, hun filmische kwaliteiten, zou ze nu graag een boek maken. Het extra geld dat ze vanavond ophaalt kan een begin zijn om de ontwerpster daarvan te kunnen betalen.
Na de pauze is het podium voor Willem Middelkoop, die recent twee boeken uitbracht: een over goud (een paar duizen exemplaren verkocht) en een fotoboek, waarvan hij er voor deze avond zo’n vijftig stuks heeft weggezet. Middelkoop staat de laatste jaren dan ook bekend als beurs-goeroe (tip: zilver is het nieuwe goud), maar wat veel minder mensen weten is dat hij in de jaren ’80 actief en succesvol was als scanner-fotograaf. Criminaliteit en ongelukken dus.
Inderdaad, Middelkoop was een soort Weegee van de lage landen! Hij kwam in 1980 vanuit Drenthe naar Amsterdam (net te laat voor de kroningsrellen, hij fotografeerde die noodgedwongen via het beeldscherm in zijn ouderlijk huis) en begaf zich in de wondere wereld van taxi-chauffeurs en avonturiers die de politie in de stad achterna sjeesden. Zo lukte het hem ook ooit om een foto te maken van Klaas Bruinsma. De enige afbeelding van de Nederlandse Al Capone in levende lijve, zo zou uiteindelijk blijken.
Na een mooi intermezzo met historische beelden van Beatrix als prinses – samengesteld door Edie Peters met beelden uit de archieven van Hollandse Hoogte – wordt de avond afgesloten met Viviane Sassen. Ze heeft er al heel wat vraaggesprekken op zitten de laatste tijd, naar aanleiding van haar grote overzichtstentoonstelling in Huis Marseille. Maar vooruit, nog eentje dan.
Autonoom werk en mode-opdrachten vormen samen de spil van haar oeuvre. Het was lastig daar een geschikte expositie-vorm voor te vinden maar uiteindelijk is ze samen met curatrice Nanda van den Berg gekomen tot een innovatieve installatie. De weerkaatsing, verdubbeling en verwarring die dat oplevert is een goede afspiegeling van haar kijk op de wereld.
Meer dan de nadruk op een verhaallijn gaat het Sassen toch vooral om een stilistische enscenering. Ze kan haar ei goed kwijt in de mode, immers een waaier met aan de ene kant puur commercieel werk en aan de andere kant – het deel van het spectrum waar ze zelf graag het liefst verkeerd – bijna autonome fotografie. Sassen wordt het liefst zo vrij mogelijk gehouden door haar opdrachtgevers om dan vervolgens samen met een handjevol stylisten die ze vertrouwd en waar ze al jarenlang mee samenwerkt tot een eigen beeldtaal te komen; iets dat zich niet zo makkelijk laat verwoorden maar ontegenzeggelijk kan worden herleid uit haar beelden.
Sassen heeft er bewust voor gekozen om in Amsterdam te blijven wonen in plaats van in New York of London en heeft ook altijd liever gewerkt voor ‘underground’ magazines (e.g. Purple, Dazed & Confused) dan voor de grote bladen als Elle en Vogue. Maar uiteindelijk, zo besluit ze, bestaat haar werk in haar hoofd toch voornamelijk als boeken.
Uitslag pitch:
Petra Noordkamp: 414 Euro
Wim Steijven: 606 Euro
Stefano Carini: 886 Euro