Het aanbod aan fotografietentoonstellingen is op dit moment overweldigend. In Breda en Leeuwarden zijn er in een festivalkader een groot aantal exposities en andere activiteiten te bezoeken. Ook in Rotterdam en Amsterdam is er veel te zien. In Utrecht loopt de eerste editie van het Fotodok-festival en het Centraal Museum biedt ruimte aan twee grote foto-exposities: de groepstentoonstelling Het Geheim van Utrecht en Reizen naar China en Tibet van Koen Wessing.
In de expositie Het Geheim van Utrecht presenteert de Stichting Stedelijke Fotografie Utrecht veertien series, het resultaat van opdrachten die tussen 1996 (Paul Bogaers) en 2008 (Anke van Iersel) zijn verleend. De tentoonstelling is aangevuld met archieffoto’s van Frans Lapoutre en Gibo Smilda, alsmede historische fotografie uit de periode 1920-1940. Naast de reeksen van de genoemde fotografen is er werk te zien van Henze Boekhout, Leo Divendal, Marnix Goossens, Rob Hornstra, Ine Lamers, Loodwicks Press Images, Hans van der Meer, Holger Niehaus, Anders Petersen, Otto Snoek, Judith van IJken en Henk Wildschut.
Het concept Het Geheim van Utrecht komt voor uit het contrast tussen de rijke en soms surreële geschiedenis van de domstad en het wat bedaagde imago dat het nu heeft. Verschillende fotografen blijken geïnspireerd te zijn door de Utrechtste schilders Pyke Koch en Joop Moesman, die omschreven worden als ‘surrealistisch’ of ‘magisch-realistisch’. De exposanten hebben hun best gedaan om series te maken die op basis van contemporaine beelden een ‘geheim’ suggereren. Bogaerts en Divendal zochten het in hun zwart-wit reeksen in enigszins mysterieuse details in het straatbeeld. Goossens deed in Utrecht wat hij bijvoorbeeld in Almere en Indonesië ook heeft gedaan: het verzamelen van idiosyncratische plekjes in parken, plantsoenen en bossen.
Door hun oog voor een soort modern absurdisme slagen Henze Boekhout en Henk Wildschut er naar mijn mening het beste in om het idee ‘geheim’ met de contemporaine realiteit te verbinden. Wildschut fotografeerde de stadsjungle in en rond winkelcentrum ‘Hoog Catharijne’. Zijn ‘candid-opnamen’ die meestal ’s avonds of ’s nachts tot stand kwamen, zijn geladen met een zekere onheilspellendheid, die de kijkers op lijkt te roepen het afgebeelde tafereel met hun eigen fantasie aan te vullen.
Henze Boekhout construeerde met behulp van flitsers (en in een enkel geval de computer) spannende beelden. In zijn serie, die simpelweg ‘Uitzichten’ heet, verbindt hij de wereld binnenskamers met hetgeen zich buiten het raam afspeelt. In deze foto’s weet hij de dagelijkse realiteit te verbinden met niet direct te duiden kleine mysteries.
Vanuit Het Geheim van Utrecht loop je pardoes de presentatie van Wessing’s reisfoto’s uit China en Tibet in. Door de strenge vorm van deze expositie en het klassieke karakter van de fotografie begrijp je echter direct dat je je in een ander universum begeeft. Koen Wessing heeft vanwege de gewelddadigheden op het Tienanmin plein lang gewacht om China opnieuw te bezoeken. In de jaren tachtig reisde hij meerdere keren naar Azië, waarbij hij ook China en Tibet aandeed.
De veertig foto’s die nu in het Centraal Museum hangen zijn gemaakt in 2006 en 2007. Wessing heeft vooral de leefomstandigheden van de ongeschoolde arbeiders in beeld gebracht. Het is het voetvolk dat aan de basis staat van de welvaartsexplosie in China, maar daar bitter weinig van terugziet. Zij zijn vertegenwoordigers van een immens leger van binnenlandse gastarbeiders, die van klus tot klus trekt. Men schat dat inmiddels 170 miljoen Chinezen op deze manier leven en werken. In zijn specifieke stijl maakt Wessing van dichtbij de hardheid van hun bestaan invoelbaar.
Het Geheim van Utrecht en Reizen naar China en Tibet zijn nog tot 26 oktober te zien in het Centraal Museum, Nicolaaskerkhof 10 te Utrecht.
Bij Het Geheim van Utrecht verscheen een uitgebreide catalogus met portfolio’s van alle deelnemende fotografen. Met teksten van Ingmar Heytze en Rik Suermondt en biografische gegevens verzameld door Karen Duking en Marjolein Sponselee. Het gebonden boek telt zo’n 200 pagina’s en bevat ruim 100 foto’s. De uitgever is Veenman Publishers en de prijs bedraagt 35 euro.
Meer informatie bij: www.centraalmuseum.nl
Foto’s uit Het Geheim van Utrecht: www.stedelijkefotografie.nl