De Donkere Kamer houdt bij de eerste aflevering van 2016 in Pakhuis de Zwijger vast aan de gouden formule waarvoor ook buiten Amsterdam steeds meer interesse ontstaat. Een mix van onderwerpen en gasten die samen de veelzijdigheid en de dynamiek van het werkveld reflecteren. Binnenkort is er weer een editie van dit ‘live magazine’ in Rotterdam en wie weet wat er allemaal nog meer in het verschiet ligt…
De Donkere Kamer (‘DDK’) heeft inmiddels een rijke portfolio aan gasten opgeleverd en fotografen die in voorgaande edities op het podium stonden, worden weer voor het voetlicht gebracht. Hillie de Rooij en Annie van Gemert staan in de foyer met eerder in DDK aangekondigde publicaties en Ilvy Njiokiktjien geeft binnenkort, samen met Elles van Gelder, een workshop ‘multimedia productie’. Waarvan akte!
Maar er zijn ook altijd weer nieuwe gezichten: Juuke Schoorl wordt geïntroduceerd als nieuw DuPho-lid en Dirk Kome mag even kort het ‘cahier’ over zijn familie in Rockanje aankondigen – een project dat ook onderdeel uitmaakt van de expositie over het boerenleven die hij samen met Wim van Sinderen heeft samengesteld (nog t/m 13 maart te zien in in het Haags fotomuseum).
Nadat ‘masters of ceremony’ Edie Peters en Andrea van Pol noemenswaardige activiteiten met het publiek hebben gedeeld (o.a. winnaars Vrij Nederland/DuPho Fotoverhaal 2016, Fotokroniek #29 met Lynsey Addario in ’t Pakhuis op 9 februari) is het aan voormalige co-presentator Lars Boering om nog eenmaal het concept van de ‘pitch’ uit te leggen – een vorm van ‘crowdfunding’ die hij zelf ooit, bij de eerste aflevering van DDK, heeft geïnitieerd.
Afijn, u weet het inmiddels: drie fotografen presenteren in drie minuten elk een projectvoorstel waarvoor ze financiële ondersteuning zoeken en het publiek kan daar middels het entreegeld (omgezet in muntjes) naar eigen inzicht over oordelen. De Hollandse ondernemersgeest laat zich daarbij meestal goed combineren met het al even typische ‘poldermodel’ en de opbrengst wordt dus evenwichtig over de kandidaten verdeeld. Deze keer, zo zal later op de avond blijken, is er zelfs een vrijwel ‘ex aequo’ uitslag!
[layerslider id=”6″]
De ‘pitch’-ronde deze keer: Rob de Jong (dokalab.nl) geeft in het Groningse Haren nieuw leven aan oude, vrijwel vergeten analoge procedés en zou graag chemicaliën en apparatuur voor het ontwikkelen en afdrukken van ‘autochromen’ (de eerste echte prints in kleur) aanschaffen; Maria Heijendael woont in ‘1018’ en maakt samen met bewoners uit dit Amsterdamse postcodegebied een portret van de buurt. De expo staat gepland voor het najaar maar er is nog geld nodig voor het afdrukken van haar foto’s; Vlaming Tomas Bachot heeft oog voor het effect van zijn rol als fotograaf. Hij zoekt steun voor een doorlopend documentaire-project in Roemenië dat hij met een experimentele en reflectieve houding uitvoert.
Daarmee zijn meteen een aantal thema’s naar voren gebracht die duidelijk raken aan de activiteiten van gasten die in het verloop van het programma worden geïnterviewd.
Nina Berman, een van de oprichters van agentschap NOOR, reisde met een aantal van haar collega’s (Andrea Bruce, Stanley Greene en Alixandra Fazzina) af naar het Za’atari vluchtelingenkamp in Jordanië. Ze maakten er foto’s van de mensen en situaties binnen de muren om die beelden vervolgens aan de betonnen buitenwand te exposeren. De leefsituatie in het Za’atari-kamp is natuurlijk onvergelijkbaar met die van de Amsterdammer uit postcodegebied 1018, maar het gaat in beide gevallen praktisch om dezelfde methode: de foto’s komen terug waar ze gemaakt zijn en de geportretteerden zijn daarmee het eerste publiek.
Het werk van Paul Bogaers is van een heel andere orde. Hij is geen ‘fotograaf’ maar ziet zichzelf liever als een kunstenaar die met behulp van het medium fotografie op zoek is naar het onzichtbare. Bogaers is zich terdege bewust van het esoterische gehalte van zijn creatieve queeste, maar wie zijn installatie in Foam heeft gezien, begrijpt op z’n minst dat foto’s in de context van zijn sculpturen een heel eigen leven gaan leiden.
Waar hij voorheen vrijwel uitsluitend montages produceerde van fotografische objecten, doet hij het nu ook met gevonden voorwerpen (waaronder opvallend veel hout, maar hij is ook dol op papier-maché als ‘basismateriaal’) en daarbij is hij gefascineerd door het dwingende aspect van de ‘kijkrichting’; de wijze waarop onze blik door het tentoongestelde wordt beïnvloed. Bogaers raakt vervolgens op het aspect van voodoo als ervaring, maar dan zit het gesprek er al weer op en rest er niet veel meer dan te eindigen met een aansporing om de expositie ‘My Life in the Bush of Ghosts’ met eigen ogen te aanschouwen. Dat kan nog tot 17 januari.
Na de pauze (en na een mooi visueel eerbetoon aan het kameleontische karakter van de eerder op de dag overleden David Bowie – Edie Peters stelde een slideshow samen uit het rijke archief van Hollandse Hoogte) is het aan Lars Boering en Geert van Eyck om The Abstent State te lanceren. Het gaat dan om een samenwerkingsverband tussen World Press Photo en Breda Photo dat loopt via het crowdfunding-platform Yournalism. Vijf jonge en getalenteerde fotografen uit vijf verschillende werelddelen, uit de rijke catalogus van de Joop Swart Masterclass, gaan elk afzonderlijk van elkaar een project aan met een schrijver. Het overkoepelende thema van al die series: wat is het effect van de terugtrekkende staat, de tendens dat mensen enerzijds meer creatieve ruimte wordt gegund maar aan de andere kant ook geacht worden zelfredzaam te zijn?
De manier waarop daarmee wordt omgegaan door individuen uit alle windrichtingen, daarover zal het ook gaan op het Breda Photo festival later dit jaar. Absent State zal daar te zien zijn, waarna het (als alles verloopt volgens de aangekondigde ambities) als tentoonstelling zal reizen naar de standplaatsen van de deelnemende fotografen. Boering geeft daarmee een duw in de richting waar hij World Press Photo graag wil hebben, als een pro-actieve en zelfs vooroplopende organisatie gericht op de toekomst van de fotojournalistiek. Crowdfunding, samenwerking en social media zijn daarin onontbeerlijk, zo benadrukt hij.
Het publiek heeft inmiddels genoeg om over na te praten maar dan moet de hoofdgast nog komen. Althans, zo wordt Dana Lixenberg geestdriftig gepresenteerd door Andrea van Pol, die vervolgens zo enthousiast is over Imperial Courts (de naam het ‘housing project’ in Los Angeles dat uiteindelijk zou dienen als het toneel voor Lixenbergs levenswerk) dat de gespreksleider bijna vergeet te wachten op de antwoorden op haar eigen vragen.
Maar dan wordt de rode draad van deze Donkere Kamer nog wat verder uitgerold: ‘Dana’ bezocht Imperial Courts voor het eerst in 1992 en keerde vervolgens, met een lange tussenperiode, vanaf 2008 tenminste eens per jaar terug. Het viel in eerste instantie niet mee om de hechte gemeenschap te overtuigen van het nut van haar aanwezigheid, maar Lixenberg toverde prachtige zwart-wit Polaroids uit haar 4×5 inch camera en langzaamaan werd ze geaccepteerd en uiteindelijk in de armen gesloten. Ze gaat nu terug naar Imperial Courts om vijfhonderd exemplaren van haar boek aan de mensen die al die jaren voor haar camera hebben geposeerd cadeau te doen.
Lixenberg is van plan om het de komende tijd wat rustiger aan te doen maar de tentoonstelling in Huis Marseille (waar ook een prachtige ‘multiscreen’ installatie te zien is van haar recentelijk geproduceerde statische films, korte sferische impressies van Imperial Courts) mag sinds de opening ondertussen rekenen op een grote publieke belangstelling en na afloop van deze Donkere Kamer staan de mensen met een boek onder de arm in de rij voor een (na)praatje met – en een handtekening van – de gevierde fotografe.
De conclusie na afloop van deze Donkere Kamer: fotografie is van de mensen en voor de mensen die daarmee zowel als makers, als onderwerp en als publiek dienen. Het gaat net zo goed over afwezigheid als over aanwezigheid, en creatieve toepassingen en veelzijdige presentaties van het medium zijn daarbij van het allerhoogste belang. Ondernemerschap en esthetiek als communicatief middel zijn onontbeerlijk. Netwerken aan de bar achteraf? Let’s dance!
Uitslag van de ‘pitch’:
Maria Heijendael (516 euro);
Rob de Jong (578 euro);
Tomas Bachot (595 euro)
https://vimeo.com/151514981