Bijna zes jaar na de eerste aflevering van De Donkere Kamer in Amsterdam is er dan – na 27 edities aldaar, acht in Rotterdam en enkele uitstapjes naar Breda en Parijs – op donderdag 12 mei 2016 wéér een eerste aflevering. Maar nu in Antwerpen. De eerste in een reeks van vier Belgische DDK’s dit jaar, en we kunnen stellen dat het een veelbelovende start is.
We rijden de Kadetuin Kattendijkdok op, waar het zomers warm is en stoffig door opdwarrelend zand. We rijden langs overgebleven loodsen van het voormalige haventerrein. Enkele hangars zijn ingericht als prachtige café’s met prettige terrassen en uiteindelijk komen we dan bij Hangar 21, alwaar in het gebouw met daklatten en meubelplaten een provisorisch theatercomplex is opgebouwd, het hoofdkwartier van Born in Antwerp, een stadspromotie die een half jaar duurt. Er staat een rij mensen buiten van enkele tientallen meters.
Als de driehonderd man publiek – enkele Nederlandse bezoekers, maar verder vrijwel allemaal Belgische fotoliefhebbers – zit, heet initiatiefnemer Kaat Celis van Sluitertijd iedereen welkom. Vervolgens nemen de presentatoren Anna Luyten, befaamd journaliste, en Edie Peters, vaste presentator bij de eerdere DDK’s, het over.
In snel tempo komen enkele nieuwtjes voorbij:
- Bending The Frame organiseert The Slide #3, een avond die fotografie en muziek combineert
- het symposium Camera Traps, dat op 17 mei het gedachtegoed van de Tsjechische filosoof Vilém Flusser over fotografie gaat onderzoeken
- een expositie Ladies Only in het Limburgse Heks
Dan schuift curator Joachim Naudts van FoMu aan om bekend te maken dat het aan fotografie gewijde museum in Antwerpen van oktober tot ver in 2017 het project Braakland organiseert, waarvan het concept is geïnspireerd op het middeleeuwse drieslagstelsel in de landbouw: eens per drie jaar een akker niet verbouwen, om de grond zich te laten verrijken. Het museum richt op zijn bovenste verdieping een driedeling in, waarin een van de ruimtes om de paar weken ter beschikking komt van fotografen, collectieven en andere initiatieven die hier een idee tot ontwikkeling kunnen laten komen. Inschrijven met goede ideeën kan tot 1 oktober bij het Fomu.
Naast een aantal interviews maken de pitches een kenmerkend onderdeel uit van De Donkere Kamer. In Antwerpen zijn de drie dappere lieden die voor de grote zaal in drie minuten kunnen vertellen over een project dat ze uitvoeren:
- Liza van der Stock, over vrouwenemancipatie bij de Masaï in Oost-Afrika
- Sepp van Dun, over stille plekken in Hongkong
- Haryo Sukmawanto, over zijn grootvader die slachtoffer werd tijdens de mislukte communistische machtsovername in Indonesië van medio jaren ’60.
De aanwezigen hebben ieder een zakje met zes muntjes (gelijk aan 6 euro) die ze in de pauze kunnen toestoppen aan degene(n) die ze de beste pitcher(s) vonden.
Jasper Leonard is de eerste interviewgast, tot voor kort deelnemend aan de pool van Antwerpse stadsfotografen. We leren hem kennen als een door de techniek gedreven fotograaf, die soms eigen lenzen maakt (tot en met een lens waarin een pollepel is verwerkt), veel filmt, soms analoog werkt en die de laatste jaren vaak op stap is geweest met een hoogwerker. Die gebruikte hij om de stad Antwerpen te portretteren. Vanuit de hoogte dus, en met tilt-shift lenzen; een combinatie die ervoor zorgt dat de stad de sfeer ademt van een modelspoorbaan. De reeks beelden is intussen gebundeld in een door Lannoo uitgegeven boek: Antwerp Resized.
Sanne de Wilde is als fotografe gekend van haar documentaire projecten over een toeristisch dwergdorp in China, evenals onderwerpen als albino’s en kleurenblinden. Zo overrompelend vrolijk als ze altijd is, zo ernstig zijn vaak haar onderwerpen. Een gezonde spanning. Ze is te gast in deze Donkere Kamer vanwege een opdracht met een lichte toets: vrijdag 13 mei opent in het bijzondere trappenhuis van het nog steeds verse Museum Aan de Stroom (MAS) een tentoonstelling met portretten die ze maakte van winkeliers in Antwerpen, de stad waarin ze opgroeide en die ze sinds drie jaar heeft verlaten voor verblijf in Amsterdam. Wat haar opviel? De winkeliers zijn niet alleen harde werkers, ze hebben ook allen een rotsvast vertrouwen in de toekomst.
En dan opent zaterdag 14 mei in BUBOK in Kortrijk ook nog een tentoonstelling waarin Sanne de Wilde samen met An-Sofie Kesteleyn – die eerder al een tijd in het Amsterdamse verbleef en werkte – een aantal foto’s exposeert die eerder niet of nauwelijks te zien zijn geweest.
Michiel van Hove rondt het programma voor de pauze af met een pleidooi voor crowdfunding, een fenomeen dat mooi aansluit op de pitches van de Donkere Kamer. In België nog klein (vorig jaar haalden crowdfunders er circa 10 miljoen euro op, tegen bij voorbeeld Nederland 128 miljoen) maar groeiend. Van Hove nodigt aanwezige fotografen en andere plannenmakers uit om projecten aan te dragen voor zijn platform Hello Crowd!
Na de pauze spreken Anna Luyten en Edie Peters met Awoiska van der Molen, Nederlandse kunstenares die met haar duistere zwartwit-landschappen nu exposeert in Galerie Kristof De Clercq in Gent. Na jaren van hard werken en zoeken naar een zo juist mogelijke afkadering van het thema in haar fotografie smaakt ze sinds de uitgave van haar boek Sequester anderhalf jaar geleden het genoegen van een internationale doorbraak. Ze moet door de toegenomen drukte wat beter plannen, maar ze volhardt in haar aanpak om in alle rust plekken te bezoeken die haar aantrekkelijk lijken maar waarvan ze pas ter plaatse vaststelt of een bepaald onderdeel van het landschap haar zo aantrekt dat ze het fotografeert, aldus mee naar huis neemt en vaak pas een tijd later in haar eigen doka ontwikkelt en afdrukt.
Stijn Meuris is niet alleen een populaire zanger en muzikant, hij is ook een liefhebber van fotografie , een onderwerp waarover hij prikkelend schrijft. Hij leest een column voor over een foto die is gemaakt in de Keniaanse hoofdstad Nairobi. We zien een straatbeeld in een rommelige wijk met ongestructureerd gebouwde woningen van beton en baksteen. Er is veel te zien. In het midden een blanke man – type backpacker – die een scene aanschouwt van een gedwongen verhuizing. Mensen laten hun huisraad vanaf de derde verdieping of daaromtrent naar straatniveau zakken. Het gaat volgens Meuris om een gedwongen verhuizing die de eigenaar koppelt aan sloop om vervolgens een beter en duurder woningcomplex te bouwen. Het straatbeeld doet hem denken aan België, zijn vaderland even makkelijk als Kenya meenemend in een volzin over failed states. Het zou aldus een steeds feller voordragende Meuris net zo goed de Turnhoutsebaan in Antwerpen kunnen zijn. Gelach op de tribune bevestigt dat het publiek de vergelijking treffend vindt.
Carl De Keyzer is de laatste fotograaf die Luyten en Peters aan een interview onderwerpen. Hij heeft net zijn project Cuba La Lucha afgerond. Nog kort te zien in de Brusselse Roberto Polo Gallery, vanaf medio september tijdens het festival Breda Photo en sinds enkele weken ook in een boek. Drie maanden trok De Keyzer door het met cliché’s platgefotografeerde land, vlak voordat de VS het handelsembargo tegen de voormalige communistische vijand ophief. Met steun van een goede gids en het met regelmaat tonen van een brief van de Belgische consul kon hij redelijk vrij rondkijken. Vaak belde hij bij mensen aan om binnen te fotograferen. Daarmee vermijdend dat zijn beelden overbezet zouden raken met de bekende auto’s uit de jaren ’50. Dan bleek wel dat er veel armoede en ellende was. Om vervolgens miserabilisme te voorkomen richtte hij zich daarna ook weer op zonnige straatbeelden. Maar dan wel met de van hem bekende Keyzeriaanse complexiteit en zorgvuldige opbouw.
Kaat Celis komt dan het podium op met de uitslag van de pitches. Vrijwel ex aequo eindigen de nummers 3 en 2: Haryo Sukmawanto en Sepp van Dun. Wat betekent dat Liza van der Stock de grote winnaar is, die niet alleen het grootste geldbedrag in de wacht sleept, maar ook wordt verrast met een nieuwe D750 met objectief van sponsor Nikon en een tegoedbon van 700 euro van sponsor labo Milo-Profi.
De eerste aflevering van De Donkere Kamer is afgerond. Langzaam loopt het publiek de warme avondlucht bij de terrassen in. Tijd voor een bolleke.
Rest ons te melden dat de volgende Donkere Kamers in België plaatsvinden op 23 juni in Brussel, 14 november in Gent en 15 december in Genk. Een overzicht, ook met de Nederlandse edities staat op www.ddk-live-com
• De boeken Sequester en Cuba La Lucha zijn te koop in de PhotoQ Bookshop
Overige links: