De Donkere Kamer beleeft deze avond een jubileum, want het is al de 25e keer dat dit ‘live magazine’ plaatsvindt in Pakhuis De Zwijger in Amsterdam. Ook vandaag worden de aanwezigen in sneltreinvaart bijgepraat over de stand van zaken in de fotografie. Peter van den Doel, DuPho-directeur en mede-organisator, toont zich daarover ‘bijzonder trots’ en deelt flessen wijn uit aan de organisatie. Egbert Fransen, initiatiefnemer van De Zwijger vertelt dat hij zelf een ‘ongelofelijke fotografiefanaat’ is en dat hij al sinds jonge leeftijd fotoboeken verzamelt.
Tijd voor het laatste nieuws over fotografie. Zo melden presentatoren Edie Peters en Andrea van Pol de genomineerden voor de SO Awards 2015, waarvoor 206 fotografen werk inzonden. De uitreiking is op 10 december in de Tolhuistuin in Amsterdam Noord. We maken ook kennis met kersvers DuPho-lid Kevin Kwee. Op de muur verschijnt een portret van zijn vader. De man kijkt ernstig de lens in. ‘Blijkbaar zie ik mijn vader zo’, zegt Kwee. ‘Er was ook een lachende foto, maar die heb ik niet gekozen.’ Net als tijdens De Donkere Kamer #24 roept NRC-fotoredacteur Natalia Toret de aanwezigen op eigen werk in te blijven sturen. Dat leidde na de vorige editie tot meerdere publicaties in de krant.
[layerslider id=”3″]
Of het dankzij het jubileum is of niet; de zaal zit vanavond stampvol. Met wat extra stoelen aan weerszijden van het podium kunnen er zo’n 300 mensen in. Hun entreegeld à 7 euro wordt aan het eind van de avond verdeeld onder drie fotografen die in 3 minuten hun projecten pitchen. Met een uitverkochte zaal staat er vanavond dus wat op het spel.
Jeroen Bruggenwirth bijt het spits af. Hij studeerde in 2013 af aan de HKU met een project over de Duitse Rijn. ‘Tijdens mijn project kreeg ik steeds meer ontzag voor deze rivier’, blikt Bruggenwirth terug. En dus zette hij zijn project voort. Het doel: de volledige Rijn in kaart brengen, van Zwitserland tot aan de Nederlandse delta. Het pitchgeld wil hij gebruiken om zijn dure ontwikkelmaterialen van te betalen.
Daarna vertellen Marieke van der Velde en haar partner Philip Brink over hun reis naar het Griekse eiland Lesbos. Daar troffen ze een vreemde situatie aan: op het ene strand liggen toeristen te bakken, terwijl een strand verderop de bootvluchtelingen aanspoelen. Het duo besloot die twee groepen met elkaar in contact te brengen. We krijgen een filmfragment te zien, geschoten door Brink, waarin een man uit het Brabantse Weerd en een vluchteling uit Aleppo elkaar ontmoeten. Ze zitten op een bankje voor de azuurblauwe Egeïsche zee. ‘Wat zou je ervan vinden als je een vluchteling als buur had?’, vraagt de Syriër. ‘Niet zo erg denk ik’, luidt het antwoord van de Nederlander. En daarna: ‘Als je een keer in de buurt bent, mag je altijd langskomen voor een kopje espresso.’ Van der Velden werkt graag met maatschappelijke thema’s, zegt ze. ‘Er schuilt een activist in mij. Ik wil mensen aan wie we normaal voorbij lopen een stem geven.’ Het project op Lesbos moet daarom zoveel mogelijk mensen bereiken. ‘We zouden er ontzettend blij mee zijn als De Telegraaf het op de website zou zetten.’
Tijd voor pitch twee, van Daan Paans. Hij vertelt over een tekening die de zestiende-eeuwse schilder Albrecht Dürer van een neushoorn maakte. Omdat Dürer het dier nooit in het echt zag, slopen er foutjes in het werk die nog lang in het collectieve geheugen bleven hangen. Paans ging op zoek naar meer van dat soort vertaalfouten. Zo fotografeerde hij de oeros. Althans, het dier stierf in de zestiende eeuw uit, maar een Nederlandse organisatie probeert een nieuw exemplaar te fokken. En dat zorgt soms voor problemen. Op de muur verschijnt een foto van een os met veel te grote uiers en een te lange staart. ‘Het is een spel tussen replica en echt’, zegt Paans. In januari wil hij zijn project exposeren, maar daar is geld voor nodig.
Een hele andere tak van sport: reclamefotografie. Carli Hermès zit al 25 jaar in het vak en fotografeerde voor uiteenlopende merken en bladen. In gesprek met Andrea van Pol zoomt hij in op zijn werk voor Suitsupply. ‘Ik had gehoord over een jonge ondernemer die een prijs had gewonnen. Wat een creatieve man dacht ik, daar wil ik wel eens mee werken.’ Zo ontstond een samenwerking die al 15 jaar stand houdt. We zien mannen in strak uitgesneden pakken balancerend op bouwconstructies boven Manhatten en in een zwembad. Weer anderen staan tegen een achtergrond van soldaten of matrozen. Hermès over die laatste serie: ‘We zien er met zijn zes miljard allemaal hetzelfde uit, dus het is leuk om een beetje op te vallen.’ We zien ook veel blote vrouwen. Bloot is ook een terugkerend thema in zijn vrije werk en de video die hij maakte voor het Spierfonds. Daarin danst een naakte Jan Kooijman zijn spieren strak. Hermès: ‘Op een leuke manier kan je zo veel aandacht krijgen.’
De laatste pitch is van Lieke Janssen. Ze interviewde mensen die een psychose meemaakten. Ze vroeg naar hun ervaringen – wat ze zagen, proefden – en zette die om in fantasierijke stillevens. Neem de foto van een spiegelei waar kevers omheen cirkelen. Een vrouw zag tijdens een aanval insecten door haar huis lopen. Ze sloeg een pan op de beestjes stuk, maar de insecten wilden niet weg gaan. ‘Patiënten vinden het moeilijk om over hun ervaringen te praten en veel van hen verliezen het contact met hun omgeving’, zegt Janssen. Ze wil het geld gebruiken om haar project voort te zetten.
Na de pauze doet een oude rubriek zijn herintrede. In De camera van… vertelt een fotograaf hoe hij of zij met de camera te werk gaat. Vandaag de beurt aan Roelof de Vries, die zijn camera op een statief zette waaarvan de kop 360 graden kan draaien. Zo fotografeerde hij – mede door een heliumballon te gebruiken – uitzichten van gebouwen die er nog niet zijn, bijvoorbeeld in de Rotterdamse haven of de Amsterdamse Zuidas. Zijn camera hing hij daarvoor aan een luchtballon.
We sluiten de avond af in het Engels. Te gast is Stacey D. Clarkson, art director van Harper’s Magazine (het oudste Amerikaanse opinieblad dus, niet te verwarren met modetijdschrift Harper’s Bazaar). In dat blad is veel ruimte voor fotografie en Clarkson laat zich bij de samenstelling graag inspireren door de lange geschiedenis die terug gaat tot 1850. Toch houdt ze niet star vast aan oude gebruiken. Ze laat werk zien dat Zalmaï in Kabul met zijn iPhone maakte. Smartphones waren in Afghanistan een nieuw fenomeen en dus had hij meer vrijheid dan hij met een normale camera zou hebben. Clarkson: ‘Het maakt mij niet zoveel uit wat fotografen voor hun foto’s gebruiken.’
Zij werkt graag samen met Charlotte Dumas, die zij bij het gesprek voegt om te vertellen over een project waar Clarkson haar in Japan mee hielp. Dumas fotografeerde daar wilde paarden die met uitsterven worden bedreigd. Dumas: ‘Ik wilde uitzoeken wat het betekent om waardevol te zijn. Als je niet meer van nut bent voor de maatschappij, zoals deze paarden, mag je blijkbaar verdwijnen.’
Harper’s publiceerde ook de foto’s die Tomas van Houtryve in Noord-Korea maakte. Hij kwam het hermetisch afgesloten land binnen door zich voor te doen als buitenlandse investeerder; als Belgische chocoladeproducent, om precies te zijn, want Van Houtryve is half-Belgisch, half-Amerikaans. Hij bleek niet de enige met een dubbele agenda, want de Koreanen bleken uit op zijn Europese kennis van chocolade. Tussen de bedrijven door maakte hij ongezien een intieme serie over het mysterieuze land.
‘In Noord-Korea was ik mij gaan interesseren voor surveillance’, vervolgt Van Houtryve. Westerse landen verzamelen informatie van hun burgers op een manier waar totalitaire staten slechts van kunnen dromen. Dat gebeurt onder meer met drones, het onderwerp van zijn volgende project. Hij projecteerde het perspectief dat een dronepiloot op Pakistan heeft op Amerikaanse taferelen: vanuit de lucht en in zwart-wit. Zo fotografeerde hij hoe een brandende auto naast een Amerikaanse snelweg wordt geblust. In Pakistan zou die brandweerwagen worden aangevallen, zegt hij. Na een aanval blijft de drone namelijk uren rond zweven om ook de mensen die komen helpen te doden. Van Houtryve: ‘Zo ziet de war on terror eruit. Daarvan is een beeldverhaal nodig.’
Uitslag van de pitch
1. Lieke Janssen – 958 euro
2. Daan Paans – 530 euro
3. Jeroen Bruggenwirth – 448 euro
Volgende Donkere Kamer is in Rotterdam (LantarenVenster) op 4 november. In Pakhuis De Zwijger weer in januari (dag nog niet gekozen).