Het – volgens velen – mooiste en meest imposante passagiersschip dat ooit in Nederland is gebouwd, heet stoomschip Rotterdam. Het Nederlands Fotomuseum wijdt een groots opgezette tentoonstelling en een uitgebreide catalogus aan dit bijzondere vaartuig.
Het in september 1958 te water gelaten schip meet 228 meter en heeft een waterverplaatsing van ruim 38.000 brutoton. In 1959 vond op volle zee de overdracht plaats van de bouwer, de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij, aan de opdrachtgever, de Holland-Amerika Lijn (HAL). Vanaf haar ‘maidentrip’ werd het s.s. Rotterdam zowel ingezet voor de lijndienst op New York als cruises en wereldreizen. Er voeren dan 1000 tot 1400 passagiers en zo’n 700 bemanningsleden mee.
De rederij had voorzien dat de luchtvaart het vervoer naar de Verenigde Staten zou gaan domineren. Toen dat daadwerkelijk het geval bleek, kon de Rotterdam eenvoudig tot cruiseschip getransformeerd worden. In die functie heeft zij tussen 1968 en 2000 de wereldzeeën bevaren. Het schip heeft vanaf haar tewaterlating tot haar pensionering ruim een miljoen passagiers vervoerd. Wegens het faillissement van haar tweede eigenaar, Premier Cruises, werd zij in 2000 opgelegd.
Bij de doop van de Rotterdam door koningin Juliana waren 20.000 genodigden aanwezig. Daarnaast waren nog vele tienduizenden belangstellenden op de tewaterlating afgekomen. Ergens in die menigte stond een achtjarig jongetje, Simon Kool. Zevenenveertig jaar later krijgt hij de gelegenheid dat moment grootscheeps ter herleven: door het samenstellen van een expositie en een boek over zijn geliefde oceaanstomer.
De tentoonstelling bestaat uit honderden beelden van in- en exterieur van het stoomschip Rotterdam, haar bemanningsleden en passagiers. Er zijn foto’s van professionele en amateurfotografen, ansichtkaarten, tijdschriften en boeken. Daarnaast is er een compilatie van bewegende beelden te zien.
Adel verplicht en de foto’s van bekende professionals als Cas Oorthuys en Frits Rotgans zijn inderdaad indrukwekkend. De beelden van Daniël van de Ven en Harry Mosch, twee Rotterdamse fotografen die regelmatig voor de HAL werkten, blijken onmisbaar voor een goed begrip van het leven aan boord en de schaal en de schoonheid van dit majestueuze schip.
Het museum vroeg in de media naar foto’s van de Rotterdam en daar is massaal en vanuit alle hoeken van het land op gereageerd. Die amateurbeelden completeren de tentoonstelling en illustreren wat zo’n reis voor een doorsnee-passagier betekende. Persoonlijk ben ik erg gecharmeerd door een vijftal opnamen van twee bemanningsleden. Zowel de commandeur, kapitein Bouman als de zeventienjarige ‘jongen civiele dienst’ Bastiaan Brouwer, maakten opnamen van de kracht van een roerige oceaan.
Het schip kent vele bewonderaars en blijkt van een grote symbolische waarde. Het is een icoon van een tijdperk en daarom ook interessant voor bezoekers met wat minder maritiem enthousiasme. Het zeewaardige bestaan van de Rotterdam is nu voorbij, maar zij krijgt een tweede leven vlakbij de plek waar het allemaal begon.
Een woningcorporatie, een investeringsmaatschappij en een opleidingsinstituut sloegen de handen ineen, kochten de Rotterdam en laten het nu terugbrengen in haar oorspronkelijke staat. In Cadiz is de huid in de klassieke duifgrijze tint geschilderd, de renovatie van de bars, lounges en 287 hutten wordt in Gdansk uitgevoerd. Terug in Rotterdam biedt het dan ruimte aan een hotel, congreszalen, horecavoorzieningen en tijdelijke woningen. Het stoomschip Rotterdam krijgt in het voorjaar van 2007 haar definitieve ligplaats aan de Maashavenkade op Kattendrecht.
Han Schoonhoven
De Rotterdam, Boegbeeld van de vooruitgang
Expositie tot 9 april in het Nederlands Fotomuseum,
Witte de Withstraat 63 in Rotterdam.
Publicatie
Fotografie in kleur en zwart-wit: Harry Mosch, Cas Oorthuys, Frits Rotgans, Daniël van de Ven en vele anderen
Teksten: Simon B. Kool, H.J.A. Hofland, Loet van Schellebeek en Ruud Visschedijk
Vormgeving: Lex Reitsma
Gebonden, 24,5 x 22,5 cm, 168 pagina’s
Uitgeverij: NAi UItgevers i.s.m. het Nederlands Fotomuseum
Prijs: 34,50 euro
• Informatie over expositie en museum: www.nederlandsfotomuseum.nl
• Een groot aantal foto’s en negentien ‘virtual tours’ (360°-panorama’s) van verschillende delen van het schip: www.ssrt.nl