De medewerkers van twee fotomusea gingen op zoek naar de essentie van de modernste Nederlandse fotografie. Het Foam presenteert een handzaam overzicht met werk van ‘een nieuwe generatie fotografen’. Het Nederlands Fotomuseum toont een groot aantal series waarin sprake zou zijn van ‘een nieuwe mentaliteit’.
In de begeleidende teksten noemen beide musea de digitalisering van de fotografie en de stormachtige ontwikkelingen op het wereldwijde web van doorslaggevende betekenis. Deze technisch-maatschappelijke gebeurtenissen leiden tot ‘een grotere artistieke vrijheid’ (Rotterdam) en ‘een verfrissend vrije, onconventionele, soms licht anarchistische manier van werken’ (Amsterdam). quickscan NL #1 in het Nederlands Fotomuseum is opgebouwd uit 23 presentaties van individuen en samenwerkingsverbanden, Photography – in reverse in het Foam bestaat uit bijdragen van vijf fotografen.
De tentoongestelde projecten variëren van uiterst speels tot serieus wetenschappelijk. En sommige bijdragen kennen beide elementen, zoals bijvoorbeeld die van Paulien Oltheten. Zij filmt, fotografeert en tekent gebaren en bewegingen die zij in ‘het theater van de straat’ waarneemt en doet daarvan, niet zonder humor, verslag in een heel bewust schetsboekachtige presentatie. Richting en voorkomen van de verschillende bijdragen kunnen onderling zeer verschillen, maar bijna zonder uitzondering zijn het langlopende en je zou kunnen zeggen ‘avontuurlijke’ series. Er wordt gespeeld en onderzocht en spel en experiment brengen de fotografen vaak ver buiten onze landgrenzen.
Om meerdere redenen zijn deze aangewezen voortrekkers van het medium evengoed zeer verbonden met Nederland: bijna allemaal hebben ze hier een academie afgerond, zijn opgenomen in de stal van een Nederlandse galerie en maken gebruik van de faciliteiten van het Fonds voor de Beeldende Kunst, Vormgeving en Bouwkunst. Het moet te doen zijn om na enig nadenken een aardig lijstje even intens innoverende fotografen/beeldend kunstenaars in de fotografie toe te voegen, zeker omdat de Rotterdamse samensteller Frits Gierstberg opmerkt dat hier sprake is van ‘een nieuwe generatie die zich eerder in mentaliteit onderscheidt, dan in leeftijd’. Maar dat is dan vooral een kwestie van smaak. In haar geheel is de Rotterdamse tentoonstelling voor de toeschouwer al veeleisend genoeg, vanwege de hoeveelheid en de intensiteit van de bijdragen.
Je zou over tien jaar eens moeten evalueren hoe het de deelnemers is vergaan. Mijn vermoeden is dat een belangrijk deel van de exposanten dan is opgenomen in het gevestigde beeldende kunstcircuit en niet meer in een fotografiecontext wordt gepresenteerd. Voor nu is het interessant om te bekijken of de voorzichtige claim die zowel het Rotterdamse als het Amsterdamse fotomuseum poneert, van die nieuwe mentaliteit, terug te vinden is in hun exposities. Te zien is er genoeg, sensaties te over en het scala is breed. Alleen al wanneer je de bijdragen van Katja Mater en Jaap Scheeren in ogenschouw neemt, die voor beide tentoonstellingen zijn geselecteerd: van fundamenteel-wetenschappelijk fotografisch onderzoek tot grootse surrealistische vertellingen.
Photography – in reverse
Tot 21 februari in Foam, Keizersgracht 609 in Amsterdam
Deelnemers: Constant Dullaart, Katja Mater, Jaap Scheeren, Corriette Schoenaerts en Anne de Vries
quickscan NL #1
Tot 24 mei in het Nederlands Fotomuseum, Wilhelminakade 332 in Rotterdam
Deelnemers: Jan Adriaans, Michael Anhalt / Meike Eggers, Melanie Bonajo, Kim Boske, Kim Bouvy, Club Donny, Bas Fontein, Fw:, Rob Hornstra / Arnold van Bruggen, Wytske van Keulen, Eva-Fiore Kovacovsky, Anouk Kruithof, Katja Mater, Awoiska van der Molen, Lucia Nimcova, Paulien Oltheten, Jaap Scheeren, Petra Stavast, Martine Stig, Andrea Stultiens, WassinkLundgren, Orna Wertman en Luuk Wilmering