De tentoonstelling ‘Whisper not!, een andere dimensie van zien’, is een presentatie van fotowerken uit de H+F-collectie van Han Nefkens. Deze expositie komt voort uit de samenwerking van deze particuliere verzamelaar en de stichting die het museum beheert.
Zowel voor de stichting als de verzamelaar was 1999 een belangrijk jaar. Huis Marseille opende en Nefkens begon te collectioneren. Zijn verzameling is ontstaan in samenspraak met museummensen als Sjarel Ex (Centraal Museum, Boymans van Beuningen) en Els Barents (Huis Marseille). Het is vanaf het begin de bedoeling geweest de door Nefkens aangekochte werken zoveel mogelijk aan het publiek te tonen. Daartoe maakte hij afspraken met verschillende exposerende instellingen. Hij geeft zijn – na grondig overleg – aangekochte werken in permanent bruikleen aan de betrokkenen instituten. Bij zijn verscheiden worden de foto’s en schilderijen eigendom van die instellingen: de promised gifts.
Deze tentoonstelling omvat fotografie van Nederlandse en buitenlandse kunstenaars, ‘die hun staat van diens al hebben bewezen maar nog niet grootscheeps zijn doorgebroken’, zo stelt gastconservator Nefkens in een vraaggesprek in de catalogus. ‘Het uitgangspunt was onze keus te tonen van relatief jonge hedendaagse kunstenaars die het gebied tussen realiteit en abstractie onderzoeken.’
Het pleit voor de verzamelaar dat wanneer hij ‘verliefd’ wordt op een werk, vrijwel altijd meerdere foto’s aankoopt, soms zelfs complete projecten (Slow Glas van Naoya Hatakeyama). Deze praktijk sluit naadloos aan bij de wens van de curatoren van Huis Marseille om binnen hun – voornamelijk breed geörienteerde – collectie enige zwaartepunten op te bouwen.
Het verbindend element in de getoonde werken is volgens het persbericht ‘de ingehouden manier waarop ze de essentie van de werkelijkheid weergeven, waardoor ze de kijker ruimte geven voor een eigen invulling van die werkelijkheid’.
De samenstellers brachten inderdaad fotografie samen die als je ‘poëtisch’, ‘stil’ of ‘ingetogen’ zou kunnen omschrijven. De Duitse kunstenaars Uta Barth en Jörg Sasse, de Zweedse Annika von Hausswolff, de Italiaanse Luisa Lambri en de Britse fotografe Hannah Starkey zijn gefascineerd door vensters, raamopeningen en gordijnen als een afscheiding van binnen- en buitenwereld, en dat mag metaforisch opgevat worden.
De Franse fotograaf Pierre Faure verbeeldt momenten van rust en reflectie binnen de hectische dynamiek van een Japanse wereldstad. In de foto’s van de Spaanse Carmela García krijgt een vrouw in het water door het licht en formaat de onaantastbaarheid van een beeldhouwerk. De Japanse fotograaf en boeddhistische monnik Syoin Kajii combineerde opnamen van de uiteenlopende gedaanten die de branding onder invloed van weer en wind kan aannemen.
Frank van der Salm en Dorothée Meyer zijn vertegenwoordigd met vervreemdende opnamen van respectievelijk architectuur en het Nederlandse landschap. Van Gerald van der Kaap wordt een serie over vier Chinese studentes gepresenteerd. Drie grote foto’s uit de serie D.P.R.K. van Martine Stig thematiseren de beperkingen die fotografen in Noord-Korea worden opgelegd. De binnenplaats van Huis Marseille is ingericht als filmruimte waar onder andere films van Runa Islam en Hans van der Meer te zien zijn.
De titel Whisper not! is ontleend aan een compositie van de Amerikaanse tenorsaxofonist Benny Golson en moet in de context van deze tentoonstelling begrepen worden ‘als een oproep om ook het onnadrukkelijke, fluisterende beeld tot de verbeelding te laten spreken’.
Deze expositie laat zich inderdaad lezen als een concentratie van stille, ingehouden fotografie. De getoonde series hebben allen kwaliteit, maar de opeenvolging van tamelijk intellectualistische, bestudeerde, veelal onderkoelde beelden heeft mijns inziens iets steriels. In de voelbaar doordachte presentatie
is geen ruimte voor imperfectie of toeval. Grote menselijke gevoelens als liefde, lust, angst of agressie worden in deze samenhang naar mijn mening amper aangesproken.
Whisper not! komt op mij over als een ode aan koele esthetiek en dat lijkt haaks te staan op de hartstocht waarmee Han Nefkens verzameld.
Han Schoonhoven
Whisper not!
Een andere dimensie van zien
tot en met 28 mei in
Huis Marseille
Keizersgracht 401
Amsterdam
• www.huismarseille.nl
Publicatie
Whisper not!
Een andere dimensie van zien
Ongeveer 120 foto’s in kleur en zwart-wit
Teksten van Han Nefkens, Els Barents en Hilde Teerlinck.
Inclusief een volledig overzicht van de Huis Marseille/H+F Collectie. Vormgeving: Bart de Haas.
Nederlands/Engels, 176 pagina’s.
Prijs: 19,95 euro